عامل های اقتصادی و اجتماعی موثر بر پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار در گندم زارهای شهرستان همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا

3 دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

در راستای راهبرد توسعه پایدار، آموزش استفاده ی بهینه از منبع های آب بخشی از هدف‌های اصلی برنامه های دولت می باشد. در این میان بخش کشاورزی دارای بیش ترین سهم از مصرف منابع آب در کشور است و افزایش بازده آب با آموزش شیوه های مختلف به‌ویژه آموزش به‌کارگیری فناوری آبیاری تحت فشار دارای اهمیت بسیار بالایی است. این پژوهش به صورت توصیفی از نوع تحلیل؛ از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه جمع آوری داده ها میدانی و هدف اصلی آن بررسی عامل‌های اقتصادی– اجتماعی موثر برپذیرش فناوری آبیاری تحت فشار در شهرستان همدان می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل 15474 کشاورز گندمکار دارای کشت آبی است که به صورت تصادفی دو مرحله ای 316 تن از آن به عنوان نمونه با استفاده از فرمول کوکران مشخص شد. در این تحقیق برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده شد که روایی آن بر پایه نظر سنجی اعضای هیات علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی اصلاح و تایید شد. برای سنجش پایایی آن از ضریب تتای ترتیبی استفاده گردید که برای عامل-های اقتصادی 85/0 θ و برای عامل‌های اجتماعی 82/0 θ به دست آمد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS ، تحلیل همبستگی متناسب با نوع متغیرها، بر پایه ضریب‌های همبستگی کندال، اسپیرمن و پیرسون و بررسی عوامل موثر بر پذیرش فناوری آبیاری نیز با بهره گیری از مدل رگرسیون لاجیت صورت پذیرفت. بر اساس نتایج متغیر های سطح تحصیلات، درآمد ناخالص سالانه کشاورز، دسترسی به تسهیلات مالی و اعتباری، نوع مالکیت زمین و شرکت در کلاس های آموزشی آبیاری بر پذیرش فناوری آبیاری تحت فشار دارای تاثیر معنی داری می باشند. در رگرسیون برآورد شده، متغیر های توضیحی سن کشاورز، تجربه کاری و نوع منبع تامین آب تاثیر معنی داری بر پذیرش فناوری آبیاری تحت فشار ندارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prioritizing Economical and Social Factors Affecting onOf Pressurized Irrigation Technology Acceptance in Hamedaan City

چکیده [English]

The main objective of this study is analyzing of economical and social factors affecting on acceptance of pressurized irrigation technology in Hamedan city. In this study, the most important tools for gathering information including questionnaire and interview technique were used to gather research essential data. Sample size of this research includes of 316 person of wheat farmers, who have selected by random method, using of Cochran from the whole society(N=15474). Also, to evaluate the reliability of the questionnaire, firstly, a primal questionnaire was prepared and asked to 30 farmers and Ranking Theta was calculated about 0.85 and 0.82 respectively for Economical and social factors questionnaires . Results showed that economic variables of reduction of water consumption costs, land leveling costs reduction, financial ability of farmers, adequacy of loan amount have important and meaningful effects on irrigation technology acceptance. The analysis of data and research results has done by SPSS, the correlation analysis has also made by Kendall, Pearson and Spearman coefficient. Also, on the basis of research results, among considered social factors, the variables of investment security, providing training briefing and irrigation technology sellers advertising are important factors affecting on pressurized irrigation technology in Hamedan city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economical Factors of Acceptance
  • Social Factors of Acceptance
  • Technology Acceptance
  • Pressurized Irrigation
ارغوانی،حسین.(1386)."مدیریت آب و انرژی".سومین همایش ملی انرژی ایران 1- 9.
اعظمی، امیر؛ زرافشانی، کیومرث؛ دهقانی سانیج، حسین و گرجی، علی. (1390) "واکاوی نیازهای آموزشی بهره برداران سیستم های آبیاری تحت فشار در استان کرمانشاه(مطالعه موردی شهرستان سنقر)". نشریه آب و خاک 5: 1119-1127.
بخشوده، محمد. (1387). "بررسی عوامل موثر بر پذیرش آبیاری بارانی(مطالعه موردی استان اصفهان)". مجله­ تحقیقات اقتصادی و توسعه­ی کشاورزی ایران،1: 21-30.
پناهی،فاطمه. (1391) "تحلیل عوامل موثربرمدیریت بهینه آب در نظام کشاورزی ایران". پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی1: 102- 117.
دانش، فرشید؛ زاهدی، راضیه؛ رشیدی؛ ورا و صادقیان، ناصر. (1391). تحلیلی بر مفاهیم پذیرش و اشا عه نوآوری جهت ارائه مدل مفهومی برایپذیرش و اشاعه اطلاعات. فصلنامه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران 26: 67-82 .
تقوایی، مسعود؛ بسحاق،  محمدرضا و سالاروند، اسماعیل. (1389) "تحلیلی بر عوامل موثر در عدم استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار در روستاهای ایران(مطالعه موردی:مناطق روستایی شهرستان ازنا)". مطالعات جغرافیایی مناطق خشک2: 11-23.
جلالیان، حمید. (1391) "تحلیل اثرات نظام مند آبیاری نوین بر وضعیت بهره برداران کشاوورزی در شهرستان خدابنده". فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی 2: 41-64.
حیدریه، سید عبداله؛ سیدحسینی، سید محمد و شهابی، علی. (1392) "شبیه سازی مدل پذیرش فناوریدر بانکداری ایران با تاکید بر پویایی سیستم". فصلنامه مدیریت توسعه فناوری 1: 67-98.
عبدالملکی، محمد و چیذری، محمد. (1387) "تاثیر ویژگی های اقتصادی_اجتماعی بر نگرش و اطلاع یابی کشاورزان جهت پذیرش و به کارگیری سیستم های آبیاری تحت فشار در استان لرستان". مجله دانش نوین کشاورزی 15 :77 – 94.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه. (1385). "روش های تحقیق در علوم رفتاری". چاپ سوم. تهران.
شعبانعلی فمی، حسین. (1383) "اصول ترویج و آموزش کشاورزی". تهران: دانشگاه پیام نور.
صبوحی، مهدی و احمد پور، سعید . (1388)."بررسی اثر تغییر قیمت آب آبیاری بر منافع حقوقی و اجتماعی با استفاده از الگوی برنامه ریزی ریاضی مثبت". مجله علوم و صنایع کشاورزی21 :66
عرفانی فر، صمد؛ زیبایی، منصور و کسرایی، مهدی.(1393) " بررسی عوامل اقتصادی- اجتماعی موثر بر پذیرش تکنولوژی های نوین خاک ورزی حفاظتی در منطقه داراب (کاربرد مدل لاجیت چند گزینه ای)". اقتصاد و توسعه کشاورزی 28 : 203-197.
فرج اله حسینی، سید جمال و ده­یوری، سحر. (1391) "بررسی عوامل تاثیر گذار بر استفاده از اعتبارات بانکی در طرح های آبیاری تحت فشار در استان اصفهان". پژوهش های ترویج وآموزش کشاورزی 1 : 15-27.
کهنسال، محمدرضا و رفیعی، هادی(1388) "انتخاب و رتبه بندی آبیاری بارانی و سنتی در استان خراسان رضوی". مجله­ی علوم و صنایع کشاورزی، ویژهی اقتصاد و توسعه­ی کشاورزی. 22: 91-104.
موسوی، حبیب اله؛ خلیلیان، صادق و وکیل پور، محمدحسین. (1386) "اثر استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار بر کارایی فنی تولید کنندگان سیب زمینی (مطالعه موردی شهرستان شهرکرد)" . پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی76 : 170- 177.
موسوی، سید نعمت اله و قرقانی، فریبا. (1390) "ارزیابی سیاست های آب کشاورزی از منابع آب زیر زمینی مدل برنامه ریزی (PMP)مثبت مطالعه موردی در شهرستان اقلید". فصلنامه پژوهش های اقتصادی 11 : 65-82 .
مومنی، محمد و فعال قیومی، علی. (1386) "تحلیل های آماری با استفاده ازSPSS". تهران: انتشارات کتاب نو.
نجفی، بهاءالدین؛ قائمی، علی اصغر؛ طرزکار، محمد حسن و رستمی، داریوش. (1386). "بررسی اقتصادی سیستم آبیاری قطره­ای در استان فارس". اقتصاد کشاورزی 1: 87-102.
نجفی، علی اکبر و زنگانه، ام البنین. (1392). "آبیاری تحت فشار گامی در راستای توسعه کشاورزی و روستایی مطالعه موردی: روستا های شهرستان علی آباد کتول". چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی 24: 121-132.
وزارت نیرو. (1392) "خلاصه اطلاعات وضعیت منابع آب، اراضی و ظرفیت نیروگاه های تولید برق کشور".  شرکت منابع آب ایران.
وحدت ادب، رضا.، بررسی رفتار اقتصادی کشاورزان در پذیرش آبیاری تحت فشار( مطالعه موردی شهرستان همدان). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا، 1393
یوسفی، علی؛ خلیلیان، صادق؛ بلالی، حمید. (1390) "بررسی اهمیت راهبردی منابع آب در اقتصاد ایران با استفاده از الگوی تعادل عمومی". نشریه  اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی) 1: 109-120.
Dono, G; Giraldo, L. and Severini, S. (2009) “Pricing of irrigation water under alternative charging methods: Possible short coming of a volumetric approach”. Agricultural Water Management 97:1795-1805.
Hening, B; Lorian, N. and Klein, K. (2009) “The adaption of improved irrigation districts in Alberta, Canada”. Agricultural Water Management 96:122-130.
Rgass, E. N; Lesly, H; Ericowusu, S; Fraiture, C. and Owusu, D. (2014) “Adoption patterns and constractraints pertaining to small-scale water lifting technology les in Ghana”. Agricultural Water Management131:194-204.
Riesgo, L; Gomes- Limon, J.A. (2006). Multi- Critrio policy scenario analysis for public regulation of irrigated agriculture. Journal of Agricultural System 91: 1- 28.
Sayer, M, O’Riordan, T. (2000).Climate change, water management and agriculture.Center for social and economic research on the global environment. University of East Angelia, London.
Shahzadi; E. (2013) “Investingating factors in fluencing adoption of pressurized irrigation system by farmers case study: Garmsar county, Iran”. American Eurasian J. Agric&Environment.
Tornatzky, L. G. and Fleischer, M. (1990) “The process of technological innovation”. Lexington, MA: Lexington Books