نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران

2 دانش آموخته دکترای آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ایران

10.22092/jaear.2024.366175.2022

چکیده

سواد محیط زیستی، از نظر مفهومی، شناخت و سواد لازم درباره‌ی مفهوم‌های کلیدی، مسئله‌های محیط زیستی و آشنایی با مهارت‌های لازم برای رویارویی با آنهاست. از این‌رو با توجه به اهمیت سواد محیط زیستی افراد در حفاظت از محیط زیست به عنوان میراثی گران‌بها برای نسل‌های آینده، تحقیق‌حاضر با هدف واکاوی عامل‌های تأثیرگذار بر سواد محیط زیستی دانشجویان دوره‌ی تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، انجام ‌شد. جامعه-آماری تحقیق را همه‌ی دانشجویان دوره‌ی تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1402، تشکیل می‌دهند (488=N). حجم نمونه با استفاده از جدولBartlett et al. (2001) ، 213 نفر تعیین و برای نمونه‌‌گیری از روش تصادفی‌‌طبقه‌ای با انتساب ‌متناسب (بر حسب گرایش تحصیلی دانشجویان) استفاده ‌شد. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه توزیعی گردآوری شدند. روایی و پایایی پرسش‌نامه، توسط گروه متخصصان و محاسبه میانگین واریانس استخراج‌شده (AVE)، پایایی‌مرکب (CR) و تتای ترتیبی تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم-افزار‌های آماریSPSS22 و SMART PLS3انجام شد. بنابر یافته‌ها، دانش (میانگین 54/4 از 5 و انحراف معیار= 92/0)، نگرش (میانگین= 24/4 از 5 و انحراف معیار= 91/0)، رفتار (میانگین= 34/4 از 5 و انحراف معیار= 94/0) و سواد (میانگین= 37/4 از 5 و انحراف معیار= 90/0) محیط زیستی دانشجویان علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سطح مطلوب ارزیابی می‌شود. تحلیل رگرسیون ترتیبی نیز نشان داد در مجموع متغیرهای دانش، نگرش و رفتار محیط زیستی دانشجویان علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، 58 درصد احتمال تغییر سواد محیط زیستی دانشجویان یادشده را تبیین می‌کنند. نتایج حاصل از رویکرد مدل‌سازی معادله‌های ساختاری، گویای آن است که دانش محیط زیستی(625/0=β)، نگرش محیط زیستی (593/0=β) و رفتار محیط زیستی دانشجویان علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان (619/0=β)، تأثیر مثبت و معناداری بر سواد محیط زیستی دانشجویان یادشده، دارد. لذا یافته‌های این پژوهش می‌تواند به منظور ارتقای سواد محیط زیستی دانشجویان علوم کشاورزی و منابع طبیعی توسط سیاستگذاران، برنامه‌ریزان و مدیران آموزش عالی کشاورزی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Environmental Literacy of Postgraduate Students of Khuzestan University of Agricultural Sciences and Natural Resources

نویسندگان [English]

  • bahman khosravipour 1
  • soheila pourjavid 2
  • Zint Darvyshi 3

1 Professor. Department of Agricultural Extension and Education, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Iran

2 Graduate of Doctoral Agricultural Extension and Education, Department of Agricultural Extension and Education, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Iran

3 Master student, Department of Agricultural Extension and Education, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Iran

چکیده [English]

In the rehabilitation programs of prison inmates, traditional education methods are generally used to train prisoners. Learning through participation and team activity is one of the common educational methods in today's era. This study was conducted to use the Team Member Teaching Design (TMTD) model to strengthen and improve the professional development of prisoners in Arak Prison.

Methods: In this semi-experimental study, a pretest and post-test design with a control group was used. They studied samples of prisoners in men's and women's prisons in Arak city and in five training courses (diaphoretic, crystal decorations, women's decorations, saffron cultivation, and bee breeding) in 1402 to compare traditional teaching methods. and the teaching plan was team members (TMTD).

Results: In the compared groups, the effect of the TMTD teaching method on the professional development of prisoners was shown. The results of the average comparison tests also indicate a significant difference between the two teaching methods in the field of strengthening the professional behavior of prisoners in all five training courses. This research discusses the implementation of the team method, the teaching plan of the team members, and its consequences in teaching and provides a path for the effective use of teaching methods to obtain better results in the teaching and learning process in prison vocational classes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Literacy
  • environmental knowledge
  • environmental attitude
  • responsible behavior
  • students of agricultural sciences and natural resources
زادخانی، پ.، سادات نژاد، م. و شرفخانی، ج. 1397. بررسی آموزش محیط زیستی و رفتارهای حفاظت از محیط زیست دانش‌آموزان دبیرستان‌های دخترانه شهر ایلام. انسان و محیط زیست، دوره 6، شماره 11، صص 153-139. بندری، ا. و جمشیدی، ا. 1400. بررسی نگرش محیط زیستی و راهکارهای تقویت آن (مطالعه موردی: دانشجویان کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی). انسان و محیط زیست، دوره 19، شماره 1 (پیاپی 56)، صص 131-115. بهزادی، م.، سلطانی، ا. و علینژاد، م. 1401. بررسی روابط ساختاری میان مولفه‌های سواد محیط‌زیستی با فعالیت محیط‌زیستی دانشجویان (مورد مطالعه): دانشگاه شهید باهنر کرمان. پژوهش‌های محیط زیست، دوره 13، شماره 26، صص 132-113. پورقاسم، ف.، علی بیگی، ا.ح. و پاپ‌زن، ع. 1396. مقایسه تطبیقی ارکان فلسفی ترویج با نظریه‌های محیط زیستی: راهبردی برای مدیریت محیط زیست روستایی. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، دوره 6، شماره 1، صص 54-41. جدگال، م.، بامری، ع. زارعی پور، م.، دادخواه، ص. و علیزاده سیوکی، ه. 1402. بررسی سواد محیط زیستی: مطالعه آگاهی، نگرش و عملکرد حفاظت محیط زیست در دانشجویان دانشکده پرستاری شهرستان چابهار. مجله مهندسی بهداشت محیط. دوره 11، شماره 1، صص 115-101. گودرزوند چگینی، م. 1397. رویکرد دانشگاه‌های نسل چهارم کار و عمل. فصلنامه آموزشی مهندسی ایران، شماره 87، صص 16-1. حجازی، ر.، رجب‌دری، ح.، خانی‌ذلان، ا. 1396. بررسی ارتباط بین آگاهی و نگرش زیست‌محیطی دانشجویان و دانش-آموختگان حسابداری. مجله بررسی‌های حسابداری، دوره 4، شماره 16، صص 72-53. حیدری ساربان، و. 1398. مطالعه و تحلیل عوامل اجتماعی مؤثر در بهبود رفتارهای معطوف به حفظ محیط زیست مناطق روستایی، مطالعۀ موردی: شهرستان اردبیل. جامعه شناسی کاربردی، دوره 30، شماره 2، صص 64-470. حمایت خواه جهرمی، م.، ارشاد، ف.، دانش، پ. و قربانی، م. 1396. واکاوی رفتارهای محیط زیستی بر اساس مدل TPB. فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 11، شماره 3(پیاپی 43)، صص 66-31. خسروی‌پور، ب.، پورجاوید، س. و درویشی، ز. 1402. تحلیل مولفه‌های موثر بر سواد محیط زیستی دانشجویان رشته های کشاورزی و منابع طبیعی. پنجمین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت محیط زیست، قائم شهر، https://civilica.com/doc/1696750 دری، پ.، شبیری، س. و رضایی، م. 1400. بررسی رفتارهای محیط زیستی شهری با تأکید بر نقش سواد محیط زیستی. فصلنامه مطالعات شهری، دوره 11، شماره 42، صص 86-75. دسترس، ف. و خواجه نوری، ب. 1398. بررسی رابطۀ بین عوامل جامعه‌شناختی و رفتار زیست‌محیطی شهروندان شهر شیراز. جامعه شناسی کاربردی، دوره 30، شماره 4، پیاپی 76، صص 35-58. دهانی، م.، دهانی، م.ع. و دهانی، ن. ۱۴۰۲. توانمندسازی جوانان از طریق آموزش محیطی برای توسعه پایدار. مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس بین المللی و ششمین کنفرانس ملی یافته های نوین در مدیریت، روانشناسی و حسابداری، اسفندماه 1402، دانشگاه تهران. https://www.noormags.ir/view/en/magazine/number/156724 رحمتی، ع. 1399. نقش سواد محیط زیستی در کاهش آلودگی‌های محیط زیستی، چهارمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مهندسی کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی، کرج. ساتن، پ. 1397. درآمدی بر جامعه شناسی محیط زیست، ترجمه صادق صالحی، تهران: انتشارات سمت. چاپ اول. سبزه‌ای، م. قلی‌پور، س. و آدینه‌وند، م. 1395. بررسی رابطه بین آگاهی، نگرش و رفتار حامی محیط زیست دانشجویان دختر دانشگاه قم. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، دوره 4، شماره 4، صص 16-5. سجاسی قیداری، ح. و عزیزی، ث. 1395. سنجش و تحلیل سطح سواد محیط زیستی کشاورزان روستایی مطالعۀ موردی: روستاهای دهستان زوارم شهرستان شیروان. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره 3، شماره 27، صص 107-130. فاضلی، م. و جعفرصالحی، س. 1392. شکاف نگرش، دانش و رفتار محیط زیستی گردشگران. مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 8، شماره 22، صص 161-137. صافی سیس، ی.، جودی دمیرچی، م. و ملکی، م. 1399. تاثیر روش‏های آموزشی نظام ترویج و آموزش کشاورزی بر رفتار زیست‏محیطی کشاورزان. راهبردهای توسعه روستایی، دوره 7، شماره 4، صص 396-381. صالحی، ص. و پازُکی‌نژاد، ز. 1393. محیط زیست در آموزش عالی: ارزیابی دانش زیست‌محیطی دانشجویان دانشگاه‌های دولتی مازندران. فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره 2، شماره 4، صص 221-199. صالحی، ص.، سلیمانی، ک. و پازوکی‌نژاد، ز. 1394. بررسی نگرش و رفتار مسئولانه دانشجویان نسبت به محیط زیست (مطالعه موردی: دانشجویان استان مازندران). پژوهش‌های محیط زیست، سال 6، شماره 11، صص 276-265. صیدی، م.، برادران، م. و یزدان پناه، م. 1399. تبیین عوامل مؤثر بر رفتار اخلاقى زیست محیطى روستائیان از نظر کارشناسان سازمان هاى جهاد کشاورزى و محیط زیست استان خوزستان. پژوهش‌هاى ترویج و آموزش کشاورزى، دوره 13، شماره 1، صص 62-53. عابدی سروستانی، ا. و شهرکی، م. 1401. تحلیل نگرش کارکنان یگان حفاظت از جنگل‌ها به پارادایم جدید زیست‌محیطی مطالعة موردی: استان گلستان. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره 33، شماره 1، پیاپی 85، صص 18-1. علوی‌مقدم، م.، مکنون، ر.، بابازاده ‌ناصری، ع.، خانمحمدی‌هزاوه، م. و افتخاری‌یگانه، ی. 1391. ارزیابی آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص محیط زیست. علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 14، شماره 4، صص 154-147. مرادحاصلی، س.، عطایی، پ. و کریمی گوغری، ح. 1397. تعیین کننده‌های نگرش محیط زیست‌گرایانه دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس. پژوهش‌های محیط زیست، سال 9، شماره 18، صص 298-285. مرادی، س. 1396. ارزیابی دانش، نگرش و رفتار مسئولانه‌ی دانشجویان نسبت به محیط زیست (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه پیام نور). فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره 43، صص 98-87. مهرآور گیگلو، ش.، رشیدی، ع. و اکبری، ت. 1398. محیط زیست در آموزش عالی: بررسی نگرش، دانش زیست وحیطی و مؤلفه‌های دانشگاه پایدار. فصلنامه پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، سال 4، شماره 14، صص 125-107. میرزایی، ح.، شریف زاده، ح. و سهرابی، م.1400. بررسی عوامل موثر بر رفتارهای زیست‌محیطی در ایران (فراتحلیلی از تحقیقات موجود). جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، سال دهم، شماره 2، صص 203-183. میهن‌پور، ح.، خشیج، م.، شمسی‌زاده، ز.، غلامی، م.، ابراهیمی، ع. و رضایی‌پندری، ح. 1399. بررسی سواد محیط زیستی: مطالعه موردی آگاهی، نگرش و عملکرد مردم شهر یزد در سال ۱۳۹۶. مجله تحقیقات سلامت، دوره ۹، شماره ۳، صص 158-149. نگاهداری، د.، پورسعید، ع.، اشراقی، ر.، آرایش، م. و ناصری، ب. 1402. کاربرد نظریه رفتار برنامه ریزی شده در تبیین رفتار محیط زیستی روستاییان استان ایلام در حفاظت از جنگل های بلوط حوزه زاگرس جنوبی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 54، شماره 4، صص 831-809. یعقوبی، ج. و نجفلو، پ. 1395. واکاوی موانع رعایت رفتارهای محیط زیستی مناسب ازسوی شهروندان (مورد مطالعه: شهرستان زنجان). نشریه محیط زیست طبیعی، دوره 69ف شماره 2، صص 579-565.
Aleixo, A.M. Azeiteiro, U.M. and Leal, S. 2016. Toward sustainability through higher education: sustainable development Incorporation into Portuguese higher education Institutions. In Challenges in Higher Education for Sustainability, Springer International Publishing, 159-187. Aminrad، Z .، Azizi، M and Wahab. 2010. ”Environmental awareness and Attitude among Iranian Students in Malaysian Universities”، Environment Asia, 3(1), 1-10. Boca GD, and Saraçlı S. 2019. Environmental education and student's perception, for sustainability. Sustainability, 11(6): 1553. Carvalho Maffia, A. M.; Silvia, E. and Goncalves, L. A. 2011. Environment and Environmental Awareness: How University Students Conceive and Act, Maringa, 33)2), 209-214. Dyer, G. and Dyer, M. 2017. Strategic leadership for sustainability by higher education: the American College & University Presidents' Climate Commitment. Journal of Cleaner Production, 140, 111-116. Ertekin T, and Yüksel Ç. 2014. The role of ecological literacy education with academic support in raising environmental awareness for high school students: "Enka ecological literacy summer camp project case study". Procedia-Social and Behavioral Sciences 2014;120, 124-32. Ernst, J. Blood, and N. Beery, T. 2017. Environmental action and student environmental leaders: exploring the influence of environmental attitudes, locus of control, and sense of personal responsibility. Environmental Education Research, 23(2), 149-175. Fu, L. Zhang, Y. Xiong, X. and Bai, Y. 2018 “Pro-Environmental Awareness and Behaviors on Campus: Evidence from Tianjin, China.” Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14 (1), 427-445. Klockner, C. A. 2013. A Comprehensive model of the psychology of environmental behavior : Ameta analysis. Global Environmental Change, 23 (5), 1028- 1038. Murat, G. and Akilli, M. 2016. Modeling the relationships between subdimensions of environmental literacy. Applied Environmental Education & Communication, 15, 58-74. Nath, B. 2011. Instilling Environmental Awareness in Undergraduate University Students, Environmental Education and Awareness, 1(1), 1-15. Poon, J. 2017. Engaging sustainability good practice within the curriculum design and property portfolio in the Australian higher education sector. International Journal of Sustainability in Higher Education, 18(1), 146-162. Ryan-Fogarty, Y. O'Regan, B. and Moles, R. 2016. Greening healthcare: systematic implementation of environmental programmes in a university teaching hospital. Journal of Cleaner Production, 126, 248-259. Shephard, K.; Harraway, J.; Lovelock, B.; Skeaff, S.; Slooten, L.; Strack, M.;Furnari, M. and Jowett, T. 2014. Is the environmental literacy of university students measurable? Environmental Education Research 20, 476-495. Shivakumar, G.S. and Vamadevappa, H.V. 2011. Environmental Attitude among the Secondary School Students. Indian Streams Research Journal, 1 (4), 1-5. Sterling, S. 2013. The Future Fit Programme: An introductory guide to teaching and learning for sustainability in higher education. York: Higher Education Academy Publication. Teksoz, G.; Sahin, E. & Tekkaya- Oztekin, C. 2012. Modeling environmental literacy of university students. Journal of Science Education and Technology, 21, 157-166. Veisi, H.; Lacy, M.; Mafakheri, S. and Razaghi, F. 2018. Assessing environmental literacy of university students: A case study of Shahid Beheshti University in Iran. Applied Environmental Education & Communication, 1-18.