پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

عامل‌های موثر در پذیرش الگوی کشت بهینه در توسعه پایدار بخش کشاورزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسا دکتری بنیاد ملی نخبگان و دانشگاه بوعلی سینا، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان. ایران.

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان. ایران.

3 دانشیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی، بخش تحقیقات فنی و مهندسی، همدان، ایران.

10.22092/jaear.2025.369053.2059

چکیده

بهینه‌سازی الگوی کشت یکی از مهم‌ترین ضرورت‌های بخش کشاورزی کشور در جهت دستیابی به توسعه پایدار است که از سوی محققان، کارشناسان و فعالان این بخش تأکید شده است، البته پذیرش الگوی کشت جدید و بهینه از سوی کشاورزان به عامل‌های پرشماری بستگی دارد. هدف اصلی این تحقیق شناسایی عامل‌های موثر در پذیرش الگوی کشت بهینه است. دیدمان تحقیق آمیخته و به لحاظ هدف کاربردی با رویکرد اکتشافی بود. روش تحقیق در دو مرحله طراحی شد، در مرحله نخست، به منظور شناسایی و استخراج عامل‌های موثر در پذیرش الگوی کشت بهینه در توسعه پایدار بخش کشاورزی با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری هدفمند 18 مصاحبه نیمه‌ساختارمند با خبرگان شامل اعضای هیات‌علمی، مدیران سازمان جهاد کشاورزی و کشاورزان خبره در استان همدان انجام شد. پس از انجام مصاحبه‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوا طی مرحله‌های کدگذاری باز، محوری و گزینشی پنج عامل اقتصادی، اجتماعی، سیاستی و نهادی، محیط‌زیستی و ترویجی و آموزشی شناسایی شدند. در مرحله دوم، از روش تحلیل عاملی تاییدی جهت روایی ابزار تحقیق و تایید مدل نظری تحقیق استفاده شد. جامعه آماری تحقیق در بخش کمی شامل سیب‌زمینی کاران استان همدان بود که با استفاده از فرمول کوکران 350 از بین 5000 تن کشاورزان استان به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته‌های تحقیق حاضر نشان داد که، عامل‌های موثر در پذیرش الگوی کشت بهینه در توسعه پایدار بخش کشاورزی در قالب پنج مؤلفه کلی طبقه بندی شدند. تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم نیز نشان داد که بار عاملی پنج مؤلفه نام برده روی سازه اصلی (عامل‌های موثر در پذیرش الگوی کشت بهینه در توسعه پایدار بخش کشاورزی) به ترتیب عبارتنداز عامل سیاستی و نهادی با بارعاملی 87/0 بیشترین تاثیر، و سپس به ترتیب عامل‌های اقتصادی 82/0 ترویجی و آموزشی 81/0، اجتماعی 60/0 و محیط‌زیستی 56/0 کمترین تاثیر را روی سازه اصلی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Factors affecting the adoption of optimal cropping patterns for sustainable agricultural development

نویسندگان [English]

  • Masoud Samian 1
  • Mousa Aazami 2
  • Reza Bahramloo 3

1 Postdoctoral Researcher, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

2 Associate Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

3 Associate Professor, Hamedan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Hamedan, Iran.

چکیده [English]

The main goal of this research is to investigate the factors affecting the adoption of optimal cropping patterns for sustainable agricultural development. The present study is applied in terms of purpose and paradigm, it is a mixed research (qualitative-quantitative) with an exploratory approach. In the first stage, in order to identify and extract the factors affecting the adoption of the optimal cultivation pattern in line with the sustainable development of the agricultural sector, 18 semi-structured interviews were conducted with experts in this field using a purposive sampling method and considering the theoretical saturation index. After conducting interviews using content analysis method, five factors were identified: economic, social, political and institutional, environmental, and educational and extension. In the second stage, the fuzzy Delphi technique was used to achieve group agreement among the experts. The results of the study showed that the highest level of agreement among experts at this stage regarding each of the economic, social, political and institutional, environmental, and promotional and educational factors affecting the acceptance of the optimal cultivation pattern in line with the sustainable development of the agricultural sector was related to increasing the income from changing the cultivation pattern for farmers (S=0.83), building trust among farmers to accept the proposed cultivation pattern (S=0.85), determining a guaranteed price for products resulting from the new cultivation pattern (S=0.83), saving (reducing water consumption) in water consumption in the proposed cultivation pattern (S=0.80), and using model and demonstration farms to familiarize farmers (S=0.82)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Optimal cropping Pattern
  • Sustainable Development
  • Potato
  • Confirmatory Factor Analysis
  • Hamedan
مراجع
اعظمی، آزاده.، میرک زاده.، علی اصغر و آذری، آرش. (1403). بهینه‌سازی الگوی کشت محصولات زراعی شهرستان صحنه براساس محدودیت منابع. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 35(2)، 87-114.
اعظمی، موسی و حسن پور، کبری. (1399). کاربست مدل یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری برای پذیرش نوآوری‌‌ها در بین کشاورزان شهرستان دلفان. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 12(52)، 157-176.
باقری، نیکروز.، سبزواری، علی و رجبی پور، علی. (1403). اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تعیین الگوی کشت مناسب محصولات زراعی با روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: دشت سیلاخور). مهندسی زراعی (مجله علمی کشاورزی)، 47(1)، 18-1.
بختور، شکوفه و گرواندی، شهپر. (1403). تحلیل ارتباط بین نشانگرهای پردازش ذهن و رفتار حافظ محیط‌زیست زنبوردران شهرستان جوانرود. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 16(70)، 87-105.
بوعذار، منتهی.، یزدان پناه، مسعود. و عبدشاهی، عباس. (1397). تعیین‌کننده‌های تغییر الگوی کشت برنج در شهرستان شوشتر با استفاده از مدل‌های نظریه رفتار بین فردی و مدل اعتقادات سلامت. نشریه علمی علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 14(2)، 125-141.
ریاحی، وحید.، ضیائیان فیروزآبادی، پرویز.، عزیزپور، فرهاد. و دارویی، پرستو. (1398). عوامل مؤثر بر ناپایداری الگوی کشت در ناحیه لنجانات. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 8(4)، 139-168.
سروریان، جواد و سلیمانی، پریا. (1400). بهینه‌سازی الگوی کشت محصولات دشت مهران براساس محدودیت‌های منابع آب، سطح زیرکشت و تنوع زیستی. نشریه مدیریت آب و آبیاری، 11(4)، 725-737.
شاهین رخسار، پریسا.، علیزاده، امین.، انصاری، حسین و قربانی، محمد. (1397). واکاوی الگوهای ذهنی خبرگان کشاورزی در بازطراحی الگوی کشت نواحی روستایی استان گیلان. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 7(3)، 23-50.
صابونچی، افروز.، زرافشانی، کیومرث و رستمی قبادی، فرحناز. (1403). کاربست نظریه فرایند پذیرش نوآوری راجرز در پذیرش زعفران در استان کرمانشاه و تعیین جایگاه زعفرانکاران. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 11(4)، 151-172.
صالحی، لاله.، ظریفیان، شاپور. و رضوانفر، احمد. (1388). تحلیل دیدگاه‌های کیوی‌کاران غرب استان مازندران در خصوص عوامل تاثیرگذار بر تغییر الگوی کشت از برنج و مرکبات به کیوی. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 16(1)، 34-43.
عادلی ساروئی، محسن.، اسدی، علی.، کلانتری، خلیل.، براتی، علی اکبر. و خسروی، حسن. (1402). شناسایی عوامل موثر بر سطوح تمایل به پذیرش الگوی کشت متناسب با منابع آبی در بین کشاورزان دشت جیرفت. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 54(3)، 732-752.
علیزاده دولت آبادی، لیدا.، شایان، حمید. و قاسمی، مریم. (1399). تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش الگوی کشت پسته در بخش مرکزی شهرستان سبزوار. مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 18(2)، 1-32.
قصابی، مهسا.، اسعدی، محمدعلی.، قادرزاده، حامد و حاجی رحیمی، محمود. (1403). تأثیر سیاست های انگیزشی مالی بر الگوی مصرف آب و الگوی کشت محصولات زراعی (مطالعه موردی: دشت دهگلان در استان کردستان). نشریه آبیاری و زهکشی ایران، 18(2)، 280-271.
کرمی، عزت اله.، رضائی مقدم، کوروش و ابراهیمی، حمیدرضا. (1385). پیش‌بینی پذیرش آبیاری بارانی: مقایسه مدل‌ها. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی، 10(1)، 71-90.
گل پذیر، مهدی.، ابراهیمی، کیومرث.، مدرسی، فرشته و شمسی، محمد (1402). کمی‌سازی ارزش اقتصادی منابع آب کشاورزی استان اصفهان با رویکرد اصلاح الگوی کشت و بر مبنای آب مجازی. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 54(3)، 575-592.
محدث حسینی، سید احمد. (1390). بررسی ایجاد اشتغال با توجه به تغییر الگوی کشت محصولات زراعی و باغی مطالعه موردی حوزه آبخیز اترک. پژوهش‌های کاربردی زراعی، 24(1)، 93-100.
نصرتی، ماهره.، برقی، حمید و قنبری، یوسف. (1401). تغییر الگوی کشت و اثرات آن بر ساختار اقتصاد پایدار (مطالعه موردی: نواحی روستایی استان گیلان). جغرافیا و پایداری محیط، 12(2)، 125-109.
نوری، روح اله.، حاتمی، محمد و ابراهیمیان، فریده. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطلاعات و تأثیر آن بر منابع انسانی. نشریه علمی پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 9(4)، 127-153.
یزدان پناه، مسعود.، زبیدی، طاهره.، صلاحی مقدم، نفیسه و روزانه، داوود. (1398). عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری آبیاری نوین توسط کشاورزان (مورد مطالعه شهرستان بهبهان). نشریه علمی علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. 15(1)، 127-141.
Agwu, A. E., Dimelu, M. U., & Madukwe, M. C. (2008). Innovation system approach to agricultural development: Policy implications for agricultural extension delivery in Nigeria. African Journal of Biotechnology, 7(11).
Ahmad, A., and Isvilanonda, S. (2003). Rural Poverty and Agriculture Diversification in Thailand. Paper presented at the Second Annual Swedish School of Advance Asia and Pacific Studies (SSAAP): 24- 26.
Blythe, J., Sulu, R., Harohau, D., Weeks, R., Schwarz, A. M., Mills, D., & Phillips, M. (2017). Social dynamics shaping the diffusion of sustainable aquaculture innovations in the Solomon Islands. Sustainability, 9(1), 126.
Gough, M. (2015). Reconciling Livability and Sustainability: Conceptual and Practical Implications for Planning, Journal of Planning Education and Research, 35(2), 145-160.
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., & Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis. Seventh Edition. Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey.
Huang, Xie, H. P., Duan, Y., Wu, P., & Zhuo, L. (2023). Cropping pattern optimization considering water shadow price and virtual water flows: A case study of Yellow River Basin in China. Agricultural Water Management, 284(7), 1-14. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2023.108339.
Hurlimann, A., Dolnicar, S., & Meyer, P. (2009). Understanding behaviour to inform water supply management in developed nations–A review of literature, conceptual model and research agenda. Journal of environmental management, 91(1), 47-56.
Karidjo, B. Y., Wang, Z., Boubacar, Y., & Wei, C. (2018). Factors influencing farmers’ Adoption of Soil and Water Control Technology (SWCT) in Keita valley, a semi-arid Area of Niger. Sustainability, 10(2), 288.
Karthikeyan, L., Chawla, I., & Mishra, A. K. (2020). A review of remote sensing applications in agriculture for food security: Crop growth and yield, irrigation and crop losses. Journal of Hydrology, 586(6), 1-22. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2020.124905.
Leeuwis, C., Leeuwis, C., & Ban, A. (2004). Communication for rural innovation. Blackwell publishers. Liu, Q., Niu, J., Wood, J. D., & Kang, S. (2022). Spatial optimization of cropping pattern in the uppermiddle reaches of the Heihe River basin Northwest China. Agricultural Water Management, 264(10), 1-18, 107479. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2022.107479.
Martin, M. H. (2003). Factors influencing faculty adoption of web-based courses in teacher education programs within the State University of New York (Doctoral dissertation, Virginia Tech).
Mendola, M. (2007). Agricultural technology adoption and poverty reduction: A propensity-score matching analysis for rural Bangladesh. Food policy, 32(3), 372-393.
Pattanaik, F., & Mohanty, S. (2017). Changes in Cropping Pattern in Odisha Agriculture in Neo-Liberal Period. Journal of Rural Development, 36(1), 121-154.
Patrizia, B., Francesca, M., & Novelli, S. (2021). Modeling change in the ratio of water irrigation costs to farm incomes under various scenarios with integrated FADN and administrative data. ECONOMIA AGRO-ALIMENTARE, 33(3), 1-19.
Rogers, E. M. (2003). Diffusion of innovations (5th ed.). New York: Free Press. Sambodo, L. A. (2009). The Decision Making Processes Of Semi-Commercial Farmers: A Case Study Of Technology Adoption In Indonesia. Ph. D. Thesis. Univ. of Lincoln, St Lucia, QLD, Australia.
Savari, M., & Gharechaee, H. (2020). Utilizing the theory of planned behavior to predict Iranian farmers’ intention for safe use of chemical fertilizers. Journal of Cleaner Production, 121512.
Venkatesh, V., and Davis, F. D. (2000). A theoretical extension of the technology acceptance model: Four longitudinal field studies. Management Science, 46 (2), 186-204.
Zhang, S., Sun, Z., Ma, W., & Valentinov, V. (2020). The effect of cooperative membership on agricultural technology adoption in Sichuan, China. China Economic Review, 62, 101334.
پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی
دوره 17، شماره 72 - شماره پیاپی 72
خرداد 1404
صفحه 14-29
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار