نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار آموزش کشاورزی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان.
2 دانش آموخته کارشناسی ارشد، رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان.
3 دانشیار اقتصاد و توسعه کشاورزی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان.
چکیده
چکیده
هدف این تحقیق نتیجه شناسی عاملهای آموزشی-ترویجی موثر بر مدیریت بهینه آب مورد نیاز برای تولید سیب زمینی در شهرستان همدان می‌باشد. این پژوهش با روش پیمایشی انجام شده و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شدند. جامعه آماری تحقیق 2341 کشاورز سیب زمینی کار شهرستان همدان بود که بر پایه فرمول کوکران و به وسیله روش نمونه‌گیری تصادفی 330 تن به عنوان نمونه انتخاب شدند. روایی محتوایی پرسشنامه را گروهی از کارشناسان کشاورزی و اعضای هیئت علمی ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان بررسی و تایید کردند و پایایی بخش‌های مختلف آن نیز با استفاده از ضریب تتای ترتیبی تایید شد(تتای ترتیبی= 95/0-80/0). تحلیل عاملی نشان داد، متغیرهای موثر بر مدیریت آب کشاورزی را می‌توان در 6 عامل: رسانه‌های جمعی، کیفیت مرکز خدمات، مهارت کارشناسان، نهاد محلی و شبکه اجتماعی، بازدید و کلاس آموزشی خلاصه کرد. این عامل‌ها در مجموع 70 درصد از واریانس متغیرهای موثر بر مدیریت آب کشاورزی را تبیین کردند. یافته‌های به دست آمده از تحلیل رگرسیون ترتیبی نشان داد، عامل های آموزشی-ترویجی با هم 25 درصد از احتمال تغییر سطح مدیریت آب کشاورزی را تبیین نمودند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Extension- training factors affecting the agricultural water management in Hamadan's potato production
نویسندگان [English]
- Reza movahedi 1
- faeze goli 2
- Hamid Balali 3
1 Associate Prof. Agricultural Extension and Education Department, Bu-Ali Sina University, Hamedan.
2 M.Sc. Graduated, Agricultural Extension and Education Department, Bu-Ali Sina University, Hamedan.
3 Associate Prof. on Agricultural Economics, Agricultural Extension and Education Department, Bu-Ali Sina University, Hamedan.
چکیده [English]
Abstract
The main purpose of this study was to explore extension- training factors affecting the agricultural water management in Hamadan's potato production. This research has been done through a surveying method and data were gathered through a questionnaire tool. The study's population included 2341 potato farmers around Hamedan, which of those 330 samples were selected based on Cochran formula by a simple randomized sampling method. The content validity of the questionnaire was confirmed by a team of agricultural experts and professors in agricultural extension and education department of Bu-Ali Sina University. The reliability of the research instrument was determined using Ordinal theta coefficient (θ= 0/80-0/95). The results of the factor analysis showed that the factors affecting on agricultural water management can be classified in 6 groups. These were: the mass media factor, quality of extension services centers, experts' skills, local institutions and social networks, visit system, and training courses. These factors explained 70 percent of the total variance changes. Results from ordinal regression analysis indicated that knowledge, extension-training factors, and attitudes explained 25 percent of the probability of variance of agricultural water management variable.
کلیدواژه‌ها [English]
- Index Terms: extension-training factors
- Agricultural water management
- potato farmer
باقری، م.، محمدی، ح.، نوری، غ. و میر، ب. ) 1300 (. عاملهای تعیین کننده استفاده پایدار از منابع آب
.91-63:)1( )مطالعه موردی استان کهگیلویه و بویر احمد(. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 19
جهانگیر، ل.، عبدالله زاده، غ.، محبوبی، م. و قزل، ع. ) 1359 (. معرفی روش آبیاری صرفه جو محور در تجزبه
مدیریت مشارکتی آب )تجاربی از منطقه تازه آباد آق قلا استان گلستان(.یازدهمین همایش ملی علوم و
مهندسی آبخیزداری ایران، یاسوج، انجمن آبخیزداری ایران، دانشگاه یاسوج. قابل دسترس درسایت:
http://www.civilica.com/Paper-WATERSHED11-WATERSHED11_012.html
حیدری، ن. ) 1353 (. مسائل و راهکارهای افزایش کارایی مصارف آب در مزارع کشور. نشریه مدیریت آب در
.33-30 :)1( کشاورزی، 2
حیدری، ن.، اسلامی، ا.، قدمی فیروزآبادی، ع. وکانونی، ا. ) 1309 (. تعیین کارایی مصرف آب محصولات زراعی
مناطق مختلف کشور )مناطق کرمان، همدان، مغان، گلستان و خوزستان(. مجموعه مقالات همایش ملی
)مدیریت شبکههای آبیاری و زهکشی در دانشگاه چمران، اهواز، دانشکده مهندسی علوم آب.
حیدری ساربان، و. ) 1353 (. بررسی عاملهای اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر دانش کشاورزان گندمکار پیرامون
مدیریت آب زراعی )مطالعه موردی: شهرستان مشگین شهر(. پژوهشهای ترویج وآموزش کشاورزی، 3
.56-111 :)3(
زارع، ع.، زلالی، ن. ) 1353 (. نیاز آموزشی مدیریت بهینه آبیاری در بین کشاورزان رامشیر. فصلنامه پژوهش
.03-56 : مدیریت آموزش کشاورزی، 33
زلیخایی سیار، ز. ) 1350 (. طراحی الگوی مدیریت پایدار آب کشاورزی در استان همدان. رساله دکتری رشته
توسعه کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان.
عاملهای آموزشی-ترویجی ...
78 فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی
زهتابیان، غ. ) 1303 (. علل پایین بودن بازده آبیاری در منطقه ورامین. مجموعه مقالات هفتمین سمینار
.13- تکمیل آبیاری و زهکشی ایران، 10
شاهرودی.، ع.، چیذری.، م. و پزشکی راد، غ. ) 1300 (. تاثیرتعاونی آب بران بر نگرش کشاورزان نسبت به
مدیریت آب کشاورزی: مطالعه موردی استان خراسان رضوی. اقتصاد و توسعه کشاورزی )علوم و صنایع
.01-09 :)2( کشاورزی(، 22
.113-130 :)36( عزیزی، ج. ) 1303 (. پایداری آب کشاورزی. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 5
عمانی، ا. ) 1305 (. بررسی عاملهای مؤثر بر مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی در بخش شمالی حوزه آبخیز
.20-33 : مدرس استان خوزستان. پژوهشهای آبخیزداری )پژ وهش و سازندگی(، 00
فروزانی، م.، کرمی، ع. ) 1351 (. دانش مدیریت آب: در بین تولیدکنندگان گندم شهرستان مرودشت استان
.33- فارس. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، ویژه نامه تابستان، 33
کرمی، ع. ) 1300 (. بررسی دانش فنی گندمکاران تحت پوشش ناظران گندم )مطالعة موردی: استان تهران(.
.52-133 :)205( مجله جهاد، 23
کریمی، س.، سعدی، ح.ا. ) 1309 (. بررسی نیازهای آموزشی کشاورزان در زمینه بهره برداری مناسب در زمینه
.33- آب و خاک. همایش خاک، محیط زیست و توسعه پایدار، 2 اردیبهشت، تهران. 32
محمودی ثانی، س.، محبوبی، م. و قزل، ع. ) 1359 (. نتیجهبخشی و جایگاه آن در فعالیتهای ترویج
کشاورزی. اولین همایش سراسری پژوهشهای نوین در کشاورزی و علوم دامی، تهران، شرکت هم اندیشان
نوآور علم.قابل دسترس درسایت:
http://www.civilica.com/Paper-AASCONFERENCE01AASCONFERENCE01_039.html
موسوی، ن.، محمدی، ح. و سلطانی، غ. ) 1300 (. تعیین کشش قیمتی و بررسی هزینه و کاربرد آب دو گروه
.60-09 :)1( خانوار شهری با مالکیت شخصی و اجارهای در منطقه مرودشت.مهندسی منابع آب، 1
مولان نژاد، ل.، یعقوبی، ج. و خضرلو، ب. ) 1359 (. عاملهای مؤثر بر ترغیب کشاورزان به مشارکت در
برنامههای مدیریت آب و آبخیزداری در شهرستان میاندوآب.یازدهمین همایش ملی علوم و مهندسی
آبخیزداری ایران، یاسوج، انجمن آبخیزداری ایران، دانشگاه یاسوج. قابل دسترس در سایت:
http://www.civilica.com/Paper-WATERSHED11-WATERSHED11_004.html
میرابوالقاسمی، ه. ) 1303 (. ارزیابی بازده آبیاری در تعدادی از شبکههای سنتی ایران. مجموعه مقالات
هفتمین سمینار کمیتههای آبیاری و زهکشی ایران، مقاله شماره 22 .قابل دسترس در سایت:
http://www.irncid.org/seminars/7.html
نوروزی، ا. و چیذری، م. ) 1306 (. بررسی سازههای فرهنگی و اجتماعی مؤثر در نگرش گندمکاران شهرستان
.95-01 : نهاوند پیرامون توسعه آبیاری بارانی. فصلنامه علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 2
نوری، س.ه.، جمشیدی، ع.، جمشیدی، م.، هدایتی مقدم، ز.و فتحی، ع. ) 1352 (. تحلیل عاملهای فرهنگی و
اجتماعی مؤثر بر نگرش کشاورزان درباره مدیریت آب زراعی )مطالعه موردی: شهرستان شیروان و
.639-699 :)3( چرداول(. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 33
Acuna, T.M. Johnson, J. Matuszek, M. & Lisson,S. (2012). Management strategies to improve
water-use efficiency of barley in Tasmania. 16thAustralian AgronomyConferenceSoil Water
Management.
Boelense, D., Greek, E., & Ladisa, G. (2008). Water resources in the arid realm.London & New
York. Rutledge. 32-35.
Burton, M., Marsh, S., & Patterson, J. (2006). Community attitudes towards water management
in the MooreCatchment. Western Australia, Agricultural Systems, IN PRESS, [Online],
Available onhttp://www.sciencedirect.com.
شماره 45 ، تابستان 7931
فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی 73
Chapman, M. Chapman, L. Dore, D. (2009). National needs and gapsanalysis of on-farm
irrigation tools, Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts.
Evans, R., & Skaggs, W. (2004). Agricultural water management for coastal plainsoils. North
corolina cooperative extension service, pp 355.
Forouzani, M., & Karami, E. (2010). Agricultural water poverty index and sustainability.
Agronomy for Sustainable Development, 31 (2): 415-431.
Gruber, I., Kloos, J., & schopp, M. (2009). Seasonal water demand in Benins agriculture. Jornal
of Environmental management, 90:196-205.
Ladisa, G., Todorovic, M.,. & TrisorioLiuzzi, G. (2002). Characterization of areasensitive to
desertification in southern Italy, proc. The 2nd Int, conf, on New Trendin Water and
Environmental Engineering for Safety and Life: Eco-compatiblesolution for Aquatic
Environmental, Capri, Italy.
Omani, A.R. & Chizari, M. (2006). Management of dryland sustainable Agriculture proceedings
of International Symposium on Dryland Ecology and Human Security. Regional
Perspectives, polisy Responses and sustainable Development in the Arab Region-Challenges
and opportunities, Dubai.
Omani, A.R. & Chizari, M. (2011). Affecting factors on adoption of sustainable Water
Resources Management in Agriculture. Reserch Jornal of Environmental science 5 (1): 36-
48, 2011.
Perpira, L.S. (2005). Water and agriculture: Facing water scarcity and Environmental
challenges. Agricultural Engineering International: the CIGR Jornal of Scientific Reaserch
and Development. Invited Overview paper. 35-42.
Purushottam, K.A. Pandey, S.L. (2008). Training needs of farmers on soil and water
conservation in hilly watershed of Uttarakhand state, Indian journal of soil conservation, 36
(1): 18-23.
Rai, D.P. Singh, K. (2008). Awareness, attitude and training needs of farmers about
recommended practices inwatershed development program, Indian Res. J. Ext.Edu. 8 (2&3):
89- 92.
Regner, J. H., Salman, A. Z., Wolff, H. P. & Al-Karablieh, E. (2006). Approaches and impact of
participatory irrigation management (PIM) in complex, centralized irrigation systemsexperiences
& result from the jordan valley. Conference on Interactional Agricultural
research for Development University of Bonn.
Sala, W., Green, S., Fronlking, C. L., & Boles, S. (2010) Estimating irrigationwater use for
California agriculture. California Energy Commission, PIER, EnergyRelatedEnvironmental
Research, Sacramento, California, pp. 856-859.
Shahroudi, E.A. and Chaizari, M. (2007). Factors influencing farmers' attitudes toward
participation in water users cooperative, case study: Khorasan Razavi province. Journal of
agricultural and natural resources science and technology, (11) 42: 319-299.
Smith, M. (2005). Particiaptory training and extension in farmer's water management (PT&EFWM).
Water Resources, Development and Management Service, AGLW Landand water
development division, AGL FAO, Viale-delle-Terme-di-Caracalla.
)