نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی ،دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

کشاورزی بخش مهمی از اقتصاد جهان را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که فعالیت در این بخش با ریسک‌های فراوانی همراه بوده و مدیریت آن نیازمند توجه جدی است. در همین راستا توجه به نقش برنامه‌های آموزشی-ترویجی و چگونگی واکنش کشاورزان در برابر انواع ریسک ها بسیار اهمیت دارد. هدف اصلی این پژوهش، ارائه مدل مدیریت ریسک تولید گندم با تأکید بر نقش برنامه‌های آموزشی-ترویجی به عنوان یکی از عامل‌های موثر در مدیریت ریسک در بین تولیدکنندگان گندم دیم استان کرمانشاه می‌باشد. جامعه‌ی آماری تحقیق 83442 تن بود که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و بهره‌گیری از نمونه‌گیری چند مرحله‌ای نسبت به انتخاب 383 تن از آنان اقدام شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه‌ای بود که روایی محتوایی آن توسط گروهی از متخصصان و پایایی با محاسبه آلفای کرونباخ تایید شد (94/0≥ɑ≥73/0). در تجزیه و تحلیل داده‌ها و به منظور مدل‌سازی از نرم‌افزارهای SPSS و SmartPLS استفاده شد. یافته‌ها گویای آن بود که بین بهره‌مندی از برنامه‌های آموزشی-ترویجی و آگاهی از منبع‌های ریسک رابطه مثبت و معنی‌داری وجود داشت. همچنین مدل‌ پیشنهادی با توجه به ضریب‌های تبیین متغیرهای موجود در مدل، قادر به تبیین 50 درصد از تغییرها در مدیریت ریسک بود. نتایج این پژوهش، بینش جدیدی به محققان، عامل‌های ترویج و کشاورزان ارائه می‌دهد تا با گسترش سطح همکاری های خود، در طراحی راهبردهای مناسب مدیریت ریسک اقدام کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Role of Extension Education programs in Risk Management of Rain-fed Wheat Growers in Kermanshah

نویسندگان [English]

  • zahra ranjbar 1
  • Mohammad Chizari 2
  • Hasan Sadighi 3
  • homayoun farhadian 4

1 Dept. of Agricultural Extension and Education, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

2 Dept. of Agricultural Extension and Education, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

3 Dept. of Agricultural Extension and Education, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

4 Dept. of Agricultural Extension and Education, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Agriculture is considered an important sector in the world economy. However, this section is always associated with risk, implying the need for more attention to risk management. In this regard, it is important to consider the role of extension training programs and how farmers react to risk. The main purpose of this research was to present a risk management model with focusing on the role of extension training programs among rain-fed wheat producer in Kermanshah province (N=83442). The sample size was determined based on krejcie and Morgan table (n=383). This research has been done through a survey method and multistage sampling method was used to select 383 farmers. Questionnaire was main research instrument. The content validity of the questionnaire was confirmed by panel of experts and the reliability of different parts was approved with Cronbach,s alpha test (0.73 ≤ ɑ ≤ 0.94). The data were analyzed using SPSS and Smart PLS software. Results showed that the positive significant relationship between the awareness of risk sources and extension training programs. Also, the proposed model can explain 50% of changes in risk management. The results of this research provide useful insights for researchers, extension agents and farmers to develop appropriate risk management strategies by expanding the level of collaboration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Risk
  • Extension training programs
  • Behavioral strategies
آمارنامه کشاورزی (1397). آمارنامه کشاورزی سال زراعی 96-95، جلد اول:محصولات زراعی. تهران: وزارت جهادکشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.
تیرایی یاری، ن. (1381). بررسی عوامل شخصیتی مؤثر بر خطرپذیری‌گرایی در پذیرش طرح بیمه محصولات کشاورزی توسط بهره‌برداران استان خوزستان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
حیدری، م. (1385). ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﺴﺎرات ﺑﻼﻳـﺎی ﺟـﻮی و اﻗﻠﻴﻤـﻲ را ﻛـﺎﻫﺶ داد؟ ویژه نامه هفته بلایای طبیعی وزارت راه و ترابری، سازمان هواشناسی کشور، اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه، شماره ویژه، صص 31-23.
رنجبر، ز. و کرمی، ع. (1392). برنامه‌های آموزشی-ترویجی و رابطه آن با میزان پایداری نظام‌های زراعی (مورد مطالعه: گندم‌کاران شهرستان کرمانشاه). فصل‌نامه علمی-پژوهشی علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد9/شماره1، 1392، صص 14-1.
زاهدی مازندرانی، م. ج. (؟). مسائل نظری و شاخص‌های علمی قشربندی اجتماعی در جامعه روستایی. فصل‌نامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال دوم شماره5. صص 176-160.
گراوندی، ش. و علی بیگی، ا. ح. (1391). شناسایی عوامل مؤثر بر واکنش رفتاری کشاورزان ذرت کار شهرستان کرمانشاه در برابر خطرپذیری تولید. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 43 (2)، صص300-293.
لشکرآرا، ف. و حسینی، س. م. (1384). نقش رهیافت‌های تلفیقی «مدارس مزرعه کشاورز» و «ترویج نوآوری‌های کشاورز» (FFS-PFI) در اشاعه نوآوری‌ها در بستر توسعه پایدار کشاورزی. فصل‌نامه علمی-پژوهشی روستا و توسعه، سال هشتم، شماره 3، صص 134-105.
منصوری، ع. ا. (1394). خسارت 10 هزار میلیارد ریالی سرمازدگی و خشکسالی به کشاورزی کرمانشاه. مصاحبه رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
نوراله نوری وندی، آ. (1396). نقش برنامه‌های آموزشی و ترویجی در کاهش کاربرد آلاینده‌های زیست محیطی در کشت سبزی و صیفی شهرستان شوشتر. فصل‌نامه علمی-پژوهشی پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 43، صص 72-58.
یعقوبی، ا.، چیذری، م.، فعلی، س. و پزشکی راد، غ. (1389). عوامل مؤثر بر مدیریت خطرپذیری در بین کشاورزان گندم کار شهرستان تفرش. فصل‌نامه علمی-پژوهشی علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 6 (1).
 
Abebe, G. K., Bijman, J., Pascucci, S., and Omta, O. (2013). Adoption of improved potato varieties in Ethiopia: The role of agricultural knowledge and innovation system and smallholder farmers’ quality assessment. Agricultural Systems, (122): 22–32.
Aimin, H. (2010). Uncertainty, Risk Aversion and Risk Management in Agriculture. International Conference on Agricultural Risk and Food Security. Agriculture and Agricultural Science Procedia: 152–156.
Anderson, K. B. and Mapp, H. P. (1996). Risk management programs in Extension. Journal of Resource Economiccs, 21 (1): 31-38.
Anto´n, J., Cattaneo, A., Kimura, Sh., and Lankoski, J. (2013). Agricultural risk management policies under climate uncertainty. Global Environmental Change, (23): 1726–1736.
Carrer, M. J., Meirelles, H., Filho, D., Otávio, M., Batalha and Rossi, F. R. (2015). Farm Management Information Systems (FMIS) and technical efficiency: An analysis of citrus farms in Brazil. Computers and Electronics in Agriculture, (119): 105–111.
Fraisse, C. W., Breuer, N. E., Zierden, D. Bellow, J. G., Paz, J., Cabrera, V. E., Garcia y Garcia, A., Ingram, K. T., Hatch, U., Hoogenboom, G., Jones, J. W., and Brien, J. J. (2006). AgClimate: A climate forecast information system for agricultural risk management in the southeastern USA. Computers and Electronics in Agriculture, (53): 13–27.
Gomez-Limon, J. A., Riesgo, L., and Arriaza B. M. (2002). "Agricultural Risk Aversion Revisited: A Multicriteria Decision-Making Approach," 2002 International Congress, August 28-31, 2002, Zaragoza, Spain 24827, European Association of Agricultural Economists.
Hashemi, M., Hosseini, M. and Damalas. C. A. (2009). Farmers’ competence and training needs on pest management practices: Participation in extension workshops. Crop Protection, (28): 934–939.
Irwin, A., and Poots, J. (2015). The human factor in agriculture: An interview study to identify farmers’ non-technical skills. Safety Science, (74): 114–121.
Jain, R. C. A., and Parshad, M. (2012). Working Group on Risk Management in Agriculture for XI Five Year Plan (2007 – 2012). Government of India Planning Commission, New Delhi. 1-129.
Jankelova, N., Masar, D., and Moricova, S. (2017). Risk factors in the agriculture sector. Agric. Econ. – Czech, 63 (6): 247–258.
Janowicz-Lomott, M. and Łyskawa, K. (2014). The new instruments of risk management in agriculture in the European Union. Procedia Economics and Finance 9 (2014): 321– 330.
Kahan, D. (2008). Managing risk in farming/ farm management extension guide. Rural Infrastructure and Agro-Industries Division Food and Agriculture organization of the United Nations Vialedelle Terme dicaracalla. Rome, Italy. (153): 38-75.
Kapoor, S. and Ojha, R. K. (2006). Vulnerability in rural areas: potential demand for microinsurance. International Journal of Rural Management, 2 (1): 64-83.
Kay, R., Edwards, W. M., and Duffy, P. A. (2004). Farm manegement. Fifth edition. Published by Mc Graw-Hill, Americas, New York. 239-258.
Kgakatsi, I. B. and Rautenbach, C. J. W. (2014). The contribution of seasonal climate forecasts to the management of agricultural disaster-risk in South Africa. International Journal of Disaster Risk Reduction (8): 100–113.
Marine, S. C., Martin, D., Adalja, A., Mathew, S., Everts, K. L. (2016). Effect of market channel, farm scale, and years in production on mid-Atlantic vegetable producers' knowledge and implementation of Good Agricultural Practices. Food Control, (59): 128-138.
Mase, A. S., Cho, h., and Prokopy, L. S. (2015). Enhancing the Social Amplification of Risk Framework (SARF) by exploring trust, the availability heuristic, and agricultural advisors' belief in climate change. Journal of Environmental Psychology, (41): 166-176.
Menapace, L., Colson, G., and Raffaelli, R. (2015). Climate change beliefs and perceptions of agricultural risks: An application of the exchangeability method. Global Environmental Change, (35): 70–81.
Mokotjo, W. and Kalusopa, T. (2010). Evaluation of the Agricultural Information Service (AIS) in Lesotho. International Journal of Information Management, (30): 350–356.
Ortiz, O. (2006). Evolution of agricultural extension and information dissemination in Peru: An historical perspective focusing on potato-related pest control. Agriculture and Human Values (23): 477-489.
Ramaswami, B. Ravi, Sh. and Chopra, S. D. (2003). Risk Management in Agriculture. Indian Statistical Institute, Delhi. Planning Unit. Discussion Paper in Economics 03-08.
Shannon, H., and Motha, R. P. (2015). Managing weather and climate risks to agriculture in North America, Central America and the Caribbean. WeatherandClimateExtremes, (10): 50–56.
Shortreed, J., Hicks, J. and Craig, L. (2003). Basic framework for risk management, The Ontario ministry of the environment Network for Environmental risk management (NERM). 7: 74.
Snapp S. S. (2004). Innovations in extension from Malawi. HortTechnology, (14): 8–13.
Sulewski, P., and& Kłoczko-Gajewska, A. (2014). Farmers’ risk perception, risk aversion and strategies to cope with production risk: an empirical study from Poland. Studies in Agricultural Economics, (116): 140-147.
Thomas, R. J. (2008). Opportunities to reduce the vulnerability of dryland farmers in Central and West Asia and North Africa to climate change. Journal of Agriculture Ecosystems & Environment, (126): 36-45.
Uddin, M. N., Bokelmann, W., and Entsminger, J. S. (2104). Factors Affecting Farmers’ Adaptation Strategies to Environmental Degradation and Climate Change Effects: A Farm Level Study in Bangladesh. Climate, (2): 223-241.
Ullah, R., Shivakoti, G. P., and Ali, GH. (2015). Factors effecting farmers’ risk attitude and risk perceptions: The case of Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan. International Journal of Disaster Risk Reduction (13): 151–157.
Wapet, S., Chandtrapatya, S. and Buranatanung, N. (2005). Factors Affecting the Adoption and Non-adoption of Sloping Land Conservation Farming Practices by Small-scale Farmers in Thailand.