نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده

آمار کاربرد کودهای شیمیایی در شهرستان همدان نشان می‌دهد که کشاورزان از کود‌های شیمیایی به صورت غیر اصولی و بی‌رویه استفاده می‌کنند که در بلند مدت شاهد پی‌آمدهای زیانبار آن بر محیط‌زیست و سلامت انسان خواهیم بود. از سوی دیگر، رفتار کشاورزان به عنوان استفاده کنندگان کود شیمیایی، تحت تاثیر عامل‌های مختلفی قرار دارد. بر همین مبنا، هدف اصلی این پژوهش کاربردی، بررسی تاثیر دانش، نگرش و قصدرفتاری بر رفتار کاربرد کودهای شیمیایی به وسیله‌ی سیب‌زمینی‌کاران شهرستان همدان بود. جامعه آماری تحقیق، 14200کشاورز سیب‌زمینی‌کار بخش مرکزی شهرستان همدان بود که با استفاده از جدول مورگان 375تن از آنان به عنوان نمونه مشخص شدند. روش انتخاب نمونه‌ها به شیوه نمونه‌گیری تصادفی و برحسب جمعیت کشاورزان در هر روستا با انتساب متناسب انجام‌گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود. برای سنجش روایی ابزار تحقیق از روش روایی تشخیصی استفاده شد که مقدار آن برای سازه‌های مورد بررسی بالاتر از AVE≤0.5 و قابل قبول بود . به منظور تعیین پایایی از روش پایایی ترکیبی استفاده شد که مقدار آن برای سازه‌های مورد بررسی بالاتر ازCR ≥0.75و قابل قبول بود . داده‌های پژوهش با استفاده از روش مدل‌سازی معادله‌های ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی و با کمک نرم‌افزارSmartPLS3.0پردازش شدند. یافته‌ها نشان دادند متغیر دانش با میانجی‌گری نگرش و قصد رفتاری بر رفتار کشاورزان تاثیر مثبت و معنی‌دار دارد. این نشان‌دهنده گرایش کشاورزان برای کسب دانش و اطلاعات برای کاربرد بهینه کودهای شیمیایی است. یافته‌های دیگر نیز نشان دادکه نگرش کشاورزان نسبت به کاربرد بهینه کودهای شیمیایی تاثیر مثبت و معنی‌داری بر رفتار کشاورزان در کاربرد کودهای شیمیایی دارد. نگرش نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی با میانجیگری قصد رفتاری بر رفتار کشاورزان تاثیر مثبت و معنی‌دار دارد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که با تغییر نگرش این سیب زمینی کاران درباره کاربرد کودهای شیمیایی می‌توان رفتار آن‌ها در مورد کاربرد کود های شیمیایی را اصلاح کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Association of knowledge, attitude and behavioral intention with the potato farmers' behavior toward using fertilizers in Hamadan

نویسندگان [English]

  • Mahboobeh Ataei-Asad 1
  • Reza Movahedi 2

1 .M.Sc. Graduated from Agricultural Extension and Education Dep., Bu Ali Sina University, Hamadan

2 Associate Prof., Agricultural Extension and Education Dep., Bu Ali Sina University, Hamadan

چکیده [English]

The evidences of fertilizers consumption in Hamedan show that farmers are applying fertilizers in a non-standard and excessive manner therefore, in long-term they will harm the environment and human health. Since,this farmers' behavior as chemical fertilizer users is influenced by various factors.The main purpose of this applied research was to investigate the effect of knowledge,attitude andbehavioral intentiononthe farmers' behaviorfertilizerapplication behavior in Hamadan.The statistical populationof the studyincluded14,200potato farmers working in the central district of Hamadan city which375farmers were determined by using Morgan's sampling table.To select samples,a random sampling method was used and the samples ofeachvillage selected in terms of proportional method.Thedata collectiontool was a questionnaire.Diagnostic validity method was used to assess the validityof the research questions thatshowed avalue higherthan0.5(AVE≤0.5)andacceptableforthevariables.Inordertocalculatethereliability,thecomposite reliabilitymethod wasused,and it was higher than 0.75 (CR≥0.75)and acceptable for constructs.The datawere analyzed using structural equation modeling with partial least squares approach and softwareof SmartPLS version3.0.The results showed that knowledge withintermediate role of attitude and behavioral intention has a positiveand significant association with farmers'behavior.This indicates the farmers have adequate intention to obtain knowledge and information about the proper use of chemical fertilizers.The results also revealed that farmers 'attitudes have a positive and significant effecton farmers' behavior in using chemical fertilizers.Moreover,attitude with intermediate roleof behavioral intention has apositive and significant effect on behavior.Therefore,it can be concluded that there is a positive attitude about the use of chemical fertilizers among the farmers in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge
  • Farmers'
  • Attitudes
  • Behavioral Intention
  • Application
  • Chemical Fertilizers
آرایش، م ب. 1396. تحلیل محیط زیست گرایانۀ سناریوی بحران آب و خشکسالی برمبنای نظریه رفتار برنامه ریزی شده آجزن از دیدگاه کشاورزان شهرستان ایلام. فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی. دوره 9، شماره 4، صص 170-135.
بیات، پ؛ منفرد، ن؛ علپور، ح و امیرامینی خلف‌لو، م. 1399. سازه‌های موثر بر نگرش کارشناسان کشاورزی استان بوشهر نسبت به فناوری کاربرد آفت‌کش. مجله پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، دوره12، شماره 53، صص110- 95.
تاجری‌مقدم، م؛ راحلی، ح؛ ظریفیان، ش و یزدان‌پناه، م. 1397. پیش‌بینی رفتار گندم‌کاران دشت نیشابور و تعیین عوامل موثر بر آن‌ها در رابطه با حفاظت از منابع آب. نشریه دانش کشاورزی و توسعه پایدار. دوره 28، شماره 2، صص217-199.
تقی‌پور، م؛ عباسی، ع؛ چیذری، م و حیدری، ع ق. 1392. تحلیل نگرش کشاورزان شهرستان گچساران نسبت به تشکیل تعاونی‌های آب‌بران. فصلنامه تعاون و کشاورزی. دوره 2، شماره 6، صص22-1.
جمشیدی، الف م؛ احمدی، ع و درویشی، ب. 1393. عملکرد وکیفیت غده‌های خوراکی و بذری سیب‌زمینی در واکنش  به سطوح مختلف فسفر و زمان‌بندی نیتروژن. فصلنامه علوم گیاهان زراعی ایران. دوره 45، شماره4، صص498-489.
حمایت‌خواه جهرمی، م؛ ارشاد، ف؛ دانش، پ و فربانی، م. 1396. واکاوی رفتارهای زیست‌محیطی بر اساس TPB.  فصلنامه علمی پژوهشی توسعه اجتماعی. دوره 11، شماره 3، صص66-31.
سبزیان ملایی، خ؛ آجیلی، ع؛ محمدزاده، س؛ یزدان‌پناه، م و فروزانی، م. 1394. ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ و رﻓﺘﺎر ﻛﺸﺎورزان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ آﻓﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺌﻮری ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰیﺷﺪه. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. دوره 8، شماره 2، صص72-57.
سازمان جهاد کشاورزی استان همدان. 1399 آمارنامه. (دسترسی15شهریور1399). موجود در http:/hm.agri-jahad.ir/php
سیفی، ر؛ چیذری، م و عباسی، ع. 1396. ﺳﺎزهﻫﺎی ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮرﻓﺘﺎر ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﺎک ﮐﺸﺎورزان اﺳﺘﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ:ﮐﺎرﺑﺮد روﯾﮑﺮد ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. دوره 13، شماره2، صص235- 219.
شعبانعلی‌فمی، ح؛ علم بیگی، الف و عزیزی، س. 1397. ﻧﻘﺶ ادراک ﮐﺸﺎورزان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮی و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮه ﻣﻌﺎش در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ: ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﮐﻤﯿﺠﺎن. مجله ﻋﻠﻮم ﺗﺮوﯾﺞ و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزی اﯾﺮان. دوره 14، شماره 2، صص 65-55.
شفیعی، ف؛ رضوانفر، الف و میرترابی، م. 1397. بررسی عوامل موثر بر رفتار استفاده از کودهای زیستی به وسیله کشاورزان استان البرز. مجله علم و تکنولوژی محیط‌زیست. دوره 20، شماره 1،صص120-106.
صفا، ل؛ منگلی، ن و گنج‌خانلو، م. 1396. عوامل تأثیرگذار بر رفتار حفاظت محیطزیستی روستاییان در شهرستان خدابنده بر مبنای تئوری رفتار برنامه ریزی شده. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. دروه 6، شماره2، صص84-69.
عباسی، ع؛ یدالهی، ش و بیگی، ج. 1397. بررسی قصد مصرف‌کننده برای خرید محصولات سبز با استفاده از نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده، نگرانی‌های زیست محیطی  و دانش زیست محیطی. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین. دوره 4، شماره31، صص140-120.
عنایت‌راد، م و صالحی‌نیا،ح. 1393. بررسی روند بروز سرطان معده در ایران. مجله دانشگاه علوم پژشکی مازندران. دوره 24، شماره 114، صص 16-8.
فاضلی، م و جعفرصالحی، س. 1392. شکاف نگرش، دانش و رفتار زیست‌محیطی گردشگران. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. دوره 8، شماره22، صص168-142.
فاطمی، م؛ رضایی مقدم، ک؛ منفرد، ن و مقدس فریمانی، ش. 1398. سازه‌های موثر بر تغییر رفتار کشاورزان به سمت کشاورزی ارگانیک (جامعه نمونه کشاورزان استان بوشهر). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره 2، شماره 4، صص 788-779.
قلی‌فر، الف؛ میرشکاری، ع؛ لوایی آدریانی، ر و غلامی، ح. 1398. اﺛﺮات وﻳﮋﮔﻲ ادراک ﻫﺎی  ﺷﺪه ﻛﻮدﻫﺎی زﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﺼﺮف ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻮدﻫﺎ در ﺑﻴﻦ ﻛﺸﺎورزان: زﻧﺠﺎن ﺷﻮاﻫﺪی از روﺳﺘﺎی ﻳﻨﮕﻴﺠﻪ. ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﺗﺮوﻳﺞ و آﻣﻮزش ﻛﺸﺎورزی. دوره45، شماره 1، صص 65-55.
کریمی، س؛ سپهوند، ف و سلمان مکریت، الف. 1398. نقش حمایت دانشگاهی در شکل‌گیری قصد کارآفرینانه دانشجویان کارشناسی کشاورزی: مقایسه دو دانشگاه بوعلی‌سینا همدان و سمنگان افغانستان. مجله پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی. دوره 11، شماره 51، صص124-107.
کریمی، ک و موحدی، ر. 1398. تحلیل رفتار محیط‌زیستی کشاورزان و عوامل موثر بر آن در شهرستان قروه. فصلنامه علمی، آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار. دوره 8، شماره 2، صص152-137.
 
ملکوتی، م ج. 1397. نقش مصرف بهینه کود در افزایش عملکرد و تولید محصولات کشاورزی سالم. تهران: انتشارت مبلغان. چاپ 4.
ملکوتی، م ج. 1382. تولید محصولات کشاورزی عاری از نیترات و کادمیوم گامی ارزنده در تامین امنیت غذایی جامعه. تهران: انتشارات خانیران.
مومن‌پور، ی؛ صدیقی، ح و چوبچیان، ش. 1397. بررسی عوامل موثر بر پایداری رفتار زیست‌محیطی گندم‌کاران شهرستان بوکان. مجله راهبردهای توسعه روستایی. شماره 17، صص32-15.
ولی‌زاده، ن؛ کریمی، ح و حیاتی، د. 1398. ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهﻫﺎیﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی اﺧﻼﻗﯽ و اﺳﻨﺎد ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ در زﻣﯿﻨﻪی ﺣﻔﺎﻇﺖ آب: ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺸﺎورزان ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻣﻬﺎﺑﺎد و ﻣﯿﺎﻧﺪوآب. مجله ﻋﻠﻮم ﺗﺮوﯾﺞ و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزی اﯾﺮان. دوره 1، شماره 15، صص189-175.
یزدان‌پناه، م؛ عباس‌زاده، خ و رحیمی فیض‌آباد، ف. 1397. عوامل موثر بر تمایلات اعضای تعاونی گلخانه داران شهرستان بندرعباس نسبت به مصرف سموم شیمیایی. فصلنامه علمی پژوهشی تعاون و کشاورزی. دوره 7، شماره 25، صص118-99.
یعقوبی، ج و مولان‌نژاد، ل. 1396. ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﮕﺮش ﮐﺸﺎورزان ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﯿﺎﻧﺪوآب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺣﻔﻆ و اﺣﯿﺎی درﯾﺎﭼﻪ اروﻣﯿﻪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. دوره 13، شماره 1، صص59-47.
 
 
Abadi, B. 2018. The determinants of cucumber farmers' pesticide use behavior in center Iran. Implication for the pesticide use management. Journal of Cleaner Production. 205, 1069-1081.
Ajzen, I. 1991. The Theory of Planned Behaviour.Organizational behavior and Human Decision  Processes. 50.
Ajzen, I. 2002. Perceived behavioral control, self-efficacy, locus of control, and
the theory of planned behavior. Jornal of Appl Soc. Psychol. 32 (4), 665–683.
Ajzen,I. 2015. The theory of planned behavior is alive and well, and notready to retire: a commentary on Sniehotta, Presseau, and Araújo Soares. Journal of Health Psychol. 9(2), 131–137.
Bagheri, A; Bondori, A; Allahyari, M S & Damalas, C. 2019. Journal of Environmental Management .248(8). 226-216.
Beedell, J & Rehman T. 2000. Using social-psychology models to understand farmers’ conservation behavior. Journal of Rural Studies. 16(1), 117-127.
Clayton, D A & Griffith, C J. 2008. Efficacy of an extended theory of planned behaviour model for predicting caterers' hand hygiene practices. Int. Journal of  Environ. Health Res. 18 (2), 83–98.
Chen, X; Peterson, M; Nils, H,Vanessa, L, Chuntian, H & Dayong, L J. 2012. How Perceived Exposure to Environmental Harm Influences Environmental Behavior in Urban China. Royal Swedish Academy of Sciences. Available on: www.kva.se/en.
Chin, W.W. 1998. The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern Methods for Business Research, 295(2), 295-336.
Cheung, M.F & To, W. 2017. The influence of the propensity to trust on mobile users' attitudes toward in-app advertisements: an extension of the theory of planned behavior. Comput. Journal of Hum. Behav.76, 102–111.
Cui, X; Guo, L; Li, C; Liu, M; Wu, G & Jiang, G. 2021. The total biomass nitrogen reservoir and its potential of replacing chemical fertilizers in China. Journal of Renewable and Sustainable Energy Reviews.135.
Daxini, A; Ryan, M; ODonoghue, C & Barnes, A. 2019. Understanding farmers intentions to follow a nutrient management plan using the theory of planned behavior. Journal of Land Use Policy. 58(5). 437-428.
Dimara E & Skuras D, 1999. Importance and need for rural development instruments under the CAP: A survey of farmers’ attitude in Marginal areas of Greece. Journal of Agricultural Economics, 50(2) 304-315.
Despotovic, J; Rodic, V & Caracciolo, F. 2019. Factors affecting farmers’ adoption of integrated pest management in Serbia: An application of the theory of planned behavior. Journal of Cleaner Production. 228(2). 1205-1196.
Durpoix, D. 2010. Farmers' attitudes and behavior towards the natural environment: a New Zealand case study, Ph.D thesis in Ecology at Massey University, Parmerston North, New Zealand.
FAO, 2015. Fao Statistical Yearbook 2013: World Food and Agriculture. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, Italy, p. 65 [2020-09-06].
FAO, IFAD, UNICEF, WFP, and WHO, 2018. The State of Food Security and Nutrition
in the World 2018. Building resilience for peace and food security. Rome, FAO.
Fishbein, M &  Ajzen, I. 2010. Prediction and Change of Behavior: The Reasoned Action Approach. Psychology Press, New York.
Henseler, J; Ringle, C.M; &  Sinkovics, R.R. 2009. The use of partial least squares path modeling in international marketing. In New challenges to international marketing 277-319.
Hole, D G; Perkins, A J; Wilson, J D; Alxander, I H; Grice, PV & Evans, A D. 2005. Does organic farming benefit biodiversity? Journal of Biological Conservation.  122(1) 113-130.
Karkacıer, O & Goktolga, G Z. 2011. A Case Study Investigating Farmers’ View Regarding Soil Analysis: Estimates Using a Logit Model. Journal of Agricultural Science and Technology. 13, 467-476.
Kaufmann P, Stagl S & Franks DW. 2009. Simulating the diffusion of organic farming practices in two New EU Member States. Journal of Ecological Economics, 68(10),2580-2593.
Kharat, M G; Murthy, S; Kamble, S J & Kharat, M G. 2017. Analysing the determinants of household pro-environmental behavior: an exploratory study.  Journal of Environ. Manage. Sustain. Develop. 6 (1), 184–205.
Kollomuss, A & Agyemen, J. 2002. Mind the gap: Why do people act environmentally and what are the barriers to pro- environmental behaviour. Journal of Environmental Education Research. 8(3), 239-260. 
Liobikiene, G; Mandravickaite, J & Bernatoniene, J. 2016. Theory of planned behavior approach to understand the green purchasing behavior in the EU: A cross-cultural study. Journal Ecological Economics. 125(5), 46-38.
Maleksaeidi, H & Keshavarz, M. 2019. What influences farmers' intentions to conserve on-farm biodiversity? An application of the theory of planned behavior in fars province, Iran. Journal  Global Ecology and Conservation .20(3), 13-1.
Melgar, N., Rossi, I. and Mussio, M. 2013. Environmental Concern and Behavior: Do Personal Attributes Matter? Departamento de Economia, Documento,1(13).
Mehri, A; Mazloomy Mahmoodabad, S.S; Morowatisharifabad, M.A; & Naderian, H. 2010. Determinants of helmet use behavior among employed motorcycle riders in Yazd, Iran, based on theory of planned behavior. Injury, 42(9), 864-869.
Mobley C, Vagias WM & DeWard, SL, 2010. Exploring additional determinants of environmentally responsible behaviour: the influence of environmental literature and environmental attitudes. Journal of Environment and Behavior, 42 (4): 420-447.
Noguero, M; Lacombe, B. 2016. Transporters Involved in Root Nitrate Uptake and Sensing by Arabidopsis. Journal of  Frontiers in Plant Science. 7, 1-7.
Pino, G; Toma, P; Rizzo, C; Miglietta, P; Peluso, A & Guido, G. 2017. Determinants of Farmers’ Intention to Adopt Water Saving Measures: Evidence from Italy. Journal of Sustainability. 9(77), 14-1.
Quinn, C. E. & Burbach, M. E. 2010. A test of personal characteristics that influence farmers’ pro-environmental behaviors:Great plains research.  Journal of Natural and Social Sciences, 11-17.
Ranjbar Shamsi, H; Omidi Najafabadi, M &  Farajollah Hosseini, J. 2020. Designing a three-phase pattern of organic product consumption behavior. Journal Food Quality and Preference. 79(2), 1105-1094.
Rezaeia, R; Mianaji, S & Ganjloo, A. 2018. Factors affecting farmers intention to engage in on-farm food safety practices in Iran: Extending the theory of planned behavior. Journal of Rural Studies. 60, 166-152.
 Soorani, F & Ahmadvand, M. 2019. Determinants of consumers food management behavior: Applying and extending the theory of planned behavior. Journal Waste Management. 98, 159-151.
Steinmetz, H;  Knappstein, M; Ajzen, I;  Schmidt, P & Kabst, R. 2016. How effective are behavior change interventions based on the theory of planned behavior? A three-level meta-analysis. Journal of Zeitschrift fur Psychologie. 224(3), 216.
Toma, L & Mathijs, E. 2007.  Environmental risk perception, environmental concern and propensity to participate in organic farming programmes. Journal of Environmental Management, 83 (2), 145–157.
Udoh, A. J & Umoh, E. 2011. Fertilizer use and measures for increased sustainable consumption by peasant farmers: food security approach in rural Nigeria. SAT e Journal. 9, 18.
Wauters, E., Bielders, Ch., Poesen, J., Govers, G., &  Mathijs, E. 2010. Adoption of soil conservation practices in Belgium: An examination of the theory of planned behavior in the agri-environmental domain. Journal of Land Use Policy. 27, 94–86.
Wang,Y; Liang, J;  Yang, J; Ma, X; Li, X; Wu, J & et al. 2019. Analysis of the environmental behavior of farmers for non-pointsource pollution control and management: An integration of the theory of planned behavior and the protection motivation theory. Journal of Environmental Management. 237, 23-15.
Westskog, H & Strumse, E. 2012. Value, attitude and pro environmental behaviors is there a link? Results from a Norwegan survey. Journal of Economics bulletin. 32(1), 486-493.
Willer, H. 2011. The World of Organic Agriculture 2011, Summary, PP. 1-2.
Yuriev, A; Dahmen, M; Paille, P; Boiral, O & Guillaumie, L. 2020. Pro-environmental behaviors through the lens of the theory of planned behavior: Ascoping review. Journal of Resources, Conservation & Recycling. 155(4), 132-144.
Zsoka, A. 2005. Dimension of corporate environmental awareness: Gaps and factors behind. Paper presented at the 10th European roundtable on sustainable consumption and production.