نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناس ارشد توسعه روستایی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

3 دانش آموخته دکتری توسعه کشاورزی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

10.22092/jaear.2025.367821.2042

چکیده

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین سرمایه‌های معیشتی و رفتار زیست‌محیطی بهره‌برداران از مراتع اجرا شد. این تحقیق نظر هدف، کاربردی می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته و شیوه نمونه‌گیری نیز به صورت تصادفی ساده بوده است. نمونه آماری شامل 190 نفر از مرتع‌داران ساکن مناطق روستایی دهستان سارال شهرستان دیواندره واقع در استان کردستان بودند. نتایج حاصل از همبستگی، نشان داد که بین تمام متغیرهای معیشتی و رفتار زیست‌محیطی روستاییان رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد اما رابطه سرمایه مالی با رفتار زیست‌محیطی، رابطه‌ای منفی و معکوس می‌باشد. نتایج مرتبط با رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که متغیر سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی در مجموع 56/0 درصد از واریانس متغیر رفتار زیست‌محیطی را تبیین نمودند. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که هرگونه آموزش برای جوامع روستایی (یادگیری مهارت‌ها و حرفه‌های جدید، سطح دانش و مهارت درباره مرتع و..) به صورت مستقیم می‌تواند رفتار زیست محیطی را تحت تاثیر قرار دهد؛ زیرا آموزش و آگاهی زیست محیطی به عنوان ابزاری کلیدی برای تغییر نگرش‌ها، تقویت مسئولیت‌پذیری اجتماعی و ترویج شیوه‌های پایدار زندگی شناخته می‌شود و این فرایند ضمن ایجاد دانش، به رفتار زیست محیطی منجر خواهد شد و توانایی تحلیل مسائل پیچیده و تصمیم‌گیری آگاهانه را در افراد تقویت می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Relationship Between Subsistence Capital and the Environmental Behav-ior of Rangeland Users in Kurdistan Province

نویسندگان [English]

  • shaho rasteghar 1
  • karim Naderi Madeei 2
  • fatemeh sepahvand 3

1 Ms.c Student, Department of Agricultural Extension and Education, College of Agricul-ture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

2 Professor, Department of Agricultural Extension and Education, College of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

3 PhD, Department of Agricultural Extension and Education, College of Agricul-ture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of investigating the relationship be-tween livelihood capital and environmental behavior of rangeland users. This research is applied in terms of its purpose. The data collection tool was a researcher-made ques-tionnaire and the sampling method was simple random. The statistical sample included 190 rangeland owners living in rural areas of Saral Rural District, Divandarreh County, Kurdistan Province. The results of the correlation showed that there is a positive and significant relationship between all livelihood variables and environmental behavior of villagers, but the relationship between financial capital and environmental behavior is negative and inverse. The results related to multiple regression also showed that the human capital and social capital variables explained a total of 0.56% of the variance of the environmental behavior variable. The overall results of this study showed that any training for rural communities (learning new skills and professions, level of knowledge and skills about rangeland, etc.) can directly affect environmental behavior; Because environmental education and awareness are recognized as a key tool for changing atti-tudes, strengthening social responsibility, and promoting sustainable lifestyles, and this process, while creating knowledge, will lead to environmental behavior and strengthen the ability to analyze complex issues and make informed decisions in individuals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable livelihoods
  • environmental behavior
  • rangeland utilization
  • rural developmente
احمدی، س.ا. (1397). بررسی نقش ترویج منابع طبیعی در حفظ، احیاء و توسعه مراتع، همایش بین المللی افق های نوین در علوم کشاورزی و منابع طبیعی و محیط زیست، تهران،https://civilica.com/doc/880164 اکبرپور، م و شهبازی، م. (1403). نقش شاخص های معیشت پایدار در افزایش تاب آوری روستاها در رویارویی با خشکسالی در ایران، دومین همایش جغرافیا و پایداری محیط (منابع و مسائل آب و چالش های آن در ایران)، کرمانشاه،https://civilica.com/doc/2160164 اکیا، آ.، ولی پور، ا. و مرادی، س. (1403). نقش زنان روستایی در مدیریت، حفاظت و بهره برداری منابع طبیعی (بررسی موردی: منطقه چهارزبر، کرمانشاه)، مجله پژوهش و توسعه جنگل، 10(1)، 73-93. magiran.com/p2735811 بازوند, س.، فرهادی نژاد، ط. ویسکرمی, ا. اکبری, س . (1403). بررسی اثرات مدیریت منابع آبی در بهبود معیشت پایدار روستایی مطالعه موردی روستاهای شهرستان پلدختر. پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی, 5(15), 20-32. doi: 10.30470/jegr.2024.2021381.1137 باوری, ث.،کرمی دهکردی, م. لیانی, ق. (1402). تحلیل وضعیت سرمایه‌های طبیعی معیشت پایدار روستایی با رویکرد تفکر سیستمی (مطالعه موردی: روستاهای شرقی شهرستان قره‌باغ، کشور افغانستان). روستا و توسعه, 26(2), 103-132. doi: 10.30490/rvt.2023.356621.1419 بدری‌پور، ح .(1389). سهم و نقش مردم در مرتع. چکیده مقالات چهارمین همایش ملی مرتع و مرتعداری ایران، انتشارات مؤسسه پژوهشات جنگلها و مراتع، تهران. حقیقتیان، م.، حسینی, ف. هاشمیان فر, س.ع. (1400). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر برتخریب محیط زیست مورد مطالعه: جوانان شهر تهران. جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه, 10(2), 259-278. doi: 10.22034/jeds.2021.46534.1533 حیدری‌ساربان.ع (1385). توانمندسازی گامی در نیل به توسعه روستایی (مطالعه موردی: شهرستان مشکین شهر). فصلنامه پژوهشات جغرافیایی، 27(3)، صص169-188 دربان‌آستانه, ع. مطیعی لنگرودی, س. قاسمی, ف . (1397). شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر معیشت پایدار کشاورزان (موردمطالعه: شهرستان شازند). پژوهش‌های روستائی, 9(2), 324-337. doi: 10.22059/jrur.2018.241568.1165 رکن الدین افتخاری، ع.، وزین، ن.، پورطاهری، م. دانه‌کار ، ا. (1393). مطالعه وضعیت الگوی زیست جوامع روستایی حاشیه اکوسیستم تالاب بر اساس الگوی اکوویلج (مورد:روستاهای حاشیه تالاب میانکاله و لپوی زاغمر(. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 25(3):243-264. سیفی، و. خسروآبادی، س(1403). طراحی مدل معیشت پایدار روستایی مبتنی بر زیست‌بوم روستایی. اقتصاد فضا و توسعه روستایی. ۱۳ (۴۹) :۱۳۹-۱۶۳ عسگری, ح. پورعلی مردان, م . (1403). نقش تلنگرها در حفاظت از منابع طبیعی: رویکرد اقتصاد رفتاری. اقتصاد و توسعه کشاورزی, 38(1), 53-84. doi: 10.22067/jead.2024.83838.1213 کردعلی وند، س. (1396). تخریب محیط زیست و راهکارهایی برای جلوگیری از آن، چهارمین کنفرانس بین المللی برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست،تهران،https://civilica.com/doc/589436 کرمی‌دهکردی، ا. انصاری، ا. (1391) تاثیر طرح‌های مرتعداری و آبخیزداری بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی در شهرستان زنجان، فناوریهای نوین کشاورزی( ویژه ترویج و آموزش کشاورزی). 5(2): 107-136. کریمی، ک.،کرمی دهکردی، ا. بادسار، م. (1394). دیدگاه بهره برداران در مورد تاثیر طرحهای مرتعداری بر متنوع سازی راهبردهای معیشت خانوارهای روستایی در شهرستان ماهنشان. مجله پژوهشهای روستایی، 6 (4):224-259 مطیعی لنگرودی، س.ح.، ریاحی، و.، جلالیان، ح. و احمدی، ا. (1398). تحلیل سطوح پایداری معیشت روستاییان (مطالعه موردی روستاهای شهرستان سقز). راهبردهای توسعه روستایی، 6(1 )، 3-19. SID. https://sid.ir/paper/382832/fa
Babulo, B., Muys, B., Nega, F., Tollens, E., Nyssen, J., Deckers, J., & Mathijs, E. (2008). Household livelihood strategies and forest dependence in the highlands of Tigray, Northern Ethiopia. Agricultural Systems, 98(2), 147-155. Balgis,O. E (2004) Sustainable livelihood approach for assessing communitysresilience to climate variability and change: a case study from Sudan. SecondInternational Conference on Climate Impacts Assessment(SICCIA), June 28-July 2. German IPCC (2023). Climate Change 2023: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II, and III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Geneva: IPCC. https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr Krantz, L. (2001). The sustainable livelihood approach to poverty reduction. SIDA. Division for Pol-icy and Socio-Economic Analysis. Ostrom, E. (2010). Beyond Markets and States: Polycentric Governance of Complex Economic Systems. American Economic Review, 100(3), 641-672. Pretty, J. (2003). Social Capital and the Collective Management of Resources. Science, 302(5652), 1912-1914. Savari, Moslem, Bagher Khaleghi(2024).Factors influencing the application of forest conservation behavior among rural communities in Iran, Environmental and Sustainability Indicators, 21, Shen, F.(2009) Tourism and Sustainable Livelihoods Approach: Application within the Chinese Context. Ph.D. Thesis, Lincoln University. Shrestha, R. K., & Bhatta, G. D. (2019). "Education and environmental behavior in rural Nepal." Environmental Education Research, 25(6), 872-888. United Nations Environment Programme (UNEP). (2020). Global Environment Outlook – GEO-6: Healthy Planet, Healthy People. Nairobi: https://www.unep.org/resources/global-environment-outlook-6) World Bank Group. (2019). Beyond Scarcity: Water Security in the Middle East and North Africa. Washington, DC: World Bank. (https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/27659)