آموزش کشاورزی
فاطمه سلیمانی؛ مسعود بیژنی؛ فاطمه سپهوند
چکیده
یکی از چالش‌های اصلی در حوزه آموزش عالی کشاورزی، چگونگی تعادل میان دو عرصه آموزش و پژوهش است. هدف اصلی این مطالعه، تحلیل محتوای تعادل میان آموزش و پژوهش در عرصه کشاورزی بود. به منظور دستیابی به این هدف، از روش مرور نظام‌مند در قالب تحلیل محتوای کیفی استقرایی استفاده شد. پس از جستجو و ارزیابی مطالعات مرتبط، 125 مطالعه به عنوان نمونه ...
بیشتر
یکی از چالش‌های اصلی در حوزه آموزش عالی کشاورزی، چگونگی تعادل میان دو عرصه آموزش و پژوهش است. هدف اصلی این مطالعه، تحلیل محتوای تعادل میان آموزش و پژوهش در عرصه کشاورزی بود. به منظور دستیابی به این هدف، از روش مرور نظام‌مند در قالب تحلیل محتوای کیفی استقرایی استفاده شد. پس از جستجو و ارزیابی مطالعات مرتبط، 125 مطالعه به عنوان نمونه نهایی در نظر گرفته شد. شواهد پژوهشی مرتبط در پایگاه های اطلاعاتی معتبر (ساینس دایرکت، گوگل اسکولار، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، سیویلیکا و مگیران) شناسایی و استخراج شدند. تحلیل نتایج نشان داد که مؤلفه‌های تعادل آموزش و پژوهش در آموزش عالی کشاورزی شامل فعالیت‌های جاری در کلاس، فرآیندهای فعلی در ساختار نظام آموزش عالی، زیرساخت‌های موجود در نظام آموزش عالی، تعامل دانشکده‌های کشاورزی با محیط اطراف، منابع و زمان، همکاری و تعامل، ارزیابی و اعتبارسنجی و فرهنگ سازمانی عوامل تشکیل‌دهنده توازن یا عدم توزان میان آموزش و پژوهش هستند. در این راستا، برای حفظ تعادل میان آموزش و پژوهش لازم است که سه عامل اساسی یعنی برنامه درسی مرتبط با مسایل روز بخش کشاورزی، اعضای هیأت علمی و دانشجویان به این مسأله توجه کنند؛ همچنین، توجه سیاست‌گذاران نیز برای ایجاد تعادل مناسب در این زمینه ضروری است.
ملیحه صالحی؛ عنایت عباسی؛ مسعود بیژنی؛ محمدرضا شاه‌پسند
چکیده
یکی از فعالیت‌های ترویجی به منظور بالا بودن دانش علمی و توانمندسازی کشاورزان، اجرای برنامه‌های کشتزارهای نمونه (به عنوان پایگاه الگوی ترویجی) با هدف افزایش کمّی و کیفی و تولید پایدار محصولات کشاورزی است. این پژوهش به منظور مقایسه میزان کاربرد نهاده‌ها در پنج محصول زراعی گندم آبی، گندم دیم، کلزا، چغندرقند و سیب‌زمینی توسط کشاورزان ...
بیشتر
یکی از فعالیت‌های ترویجی به منظور بالا بودن دانش علمی و توانمندسازی کشاورزان، اجرای برنامه‌های کشتزارهای نمونه (به عنوان پایگاه الگوی ترویجی) با هدف افزایش کمّی و کیفی و تولید پایدار محصولات کشاورزی است. این پژوهش به منظور مقایسه میزان کاربرد نهاده‌ها در پنج محصول زراعی گندم آبی، گندم دیم، کلزا، چغندرقند و سیب‌زمینی توسط کشاورزان در دو زمان پیش و پس از اجرای پایگاه الگوی ترویجی در فاصله سال‌های 97ـ1396 در استان همدان انجام شد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ نحوه‌ی گردآوری داده‌ها میدانی، از نظر امکان و توان کنترل متغیرها شبه‌آزمایشی و از نظر آماری، علّی ـ مقایسه‌ای است. جامعه آماری 78 پایگاه الگوی ترویجی در استان همدان بود. برای انتخاب نمونه‌ها در ابتدا از موقعیت‌های مختلف جغرافیایی استان، پنج شهرستان کبودرآهنگ (شمال)، همدان (مرکز)، نهاوند (جنوب)، فامنین (شرق) و اسدآباد (غرب) انتخاب شدند. شمار پایگاه‌های الگوی ترویجی در این شهرستان‌ها 43 مورد بود. با استفاده از جدول نمونه‌گیری کرجسی و مورگان، 36 پایگاه الگوی ترویجی به عنوان نمونه و واحد تحلیل انتخاب شدند. در ادامه، 142 تن از کشاورزان اصلی و تابعی (پیرو) عضو این پایگاه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده از آزمون t نشان داد که میزان کاربرد نهاده‌ها، به‌جز نیروی کار انسانی، پس از اجرای این مدل ترویجی کاهش پیدا کرده و تفاوت بین کاربرد نهاده‌ها در دو زمان پیش و پس از اجرای الگوی ترویجی معنی‌دار می‌باشد. افزون بر این، درآمد و عملکرد در واحد سطح کشاورزان پس از اجرای الگوی ترویجی افزایش پیدا کرده است.
نگین فلاح‌حقیقی؛ مسعود بیژنی؛ مریم محمودی
چکیده
نظام آموزش عالی به عنوان بارزترین نمود سرمایه‌گذاری نیروی انسانی، نقش اصلی در تربیت و تأمین منابع انسانی اثربخش را بر عهده دارد. نظام آموزش عالی کشاورزی نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما پرسش این است که چنین نظامی برای تأثیرگذاری بهینه بر توسعه منابع انسانی، چگونه باید باشد؟ این پژوهش با هدف تحلیل شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب عامل‌های ...
بیشتر
نظام آموزش عالی به عنوان بارزترین نمود سرمایه‌گذاری نیروی انسانی، نقش اصلی در تربیت و تأمین منابع انسانی اثربخش را بر عهده دارد. نظام آموزش عالی کشاورزی نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما پرسش این است که چنین نظامی برای تأثیرگذاری بهینه بر توسعه منابع انسانی، چگونه باید باشد؟ این پژوهش با هدف تحلیل شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب عامل‌های نظام آموزش عالی کشاورزی تأثیرگذار بر توسعه منابع انسانی در استان یزد طراحی و اجرا شد. جامعه آماری، اعضای هیئت علمی مرکزهای آموزش عالی و پژوهشی کشاورزی استان یزد بودند (253=N) که 163 تن از آنان بر مبنای جدول کرجسی و مورگان و با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامهای پژوهشگر‌ساخته بود که روایی شکلی آن توسط گروهی از متخصصان آموزش عالی کشاورزی تأیید شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب تتای ترتیبی برای هر دو بخش مربوط به بررسی وضعیت موجود(87/0≤θ≤81/0) و مطلوب (93/0≤θ≤83/0)، تأیید شد. به منظور پردازش داده‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزار‌های SPSS24 و R افزون بر آماره‌های توصیفی، از آزمون من‌وایت‌نی برای مقایسه دیدگاه اعضای هیئت علمی در مورد وضعیت‌های موجود و مطلوب عامل‌های نظام آموزش عالی کشاورزی تأثیرگذار بر توسعه منابع انسانی استفاده شد. نتایج گویای وجود تفاوت معنی‌دار در شکاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب چهار عامل تأثیرگذار بر توسعه منابع انسانی (به ترتیب افزایش شکاف) شامل "صلاحیت شغلی و مهارتی نیروی انسانی"، "فرآیند آموزش و برنامه‌ریزی آموزشی"، "تعادل در عرضه و تقاضا و تعامل با بخش‌های اقتصادی" و "توسعه نوآوری در نظام آموزش عالی کشاورزی" بود.
مهدی علیخانی دادوکلایی؛ محمد چیذری؛ مسعود بیژنی؛ عنایت عباسی
چکیده
این پژوهش، به دنبال شناسایی و ارزیابی راهبردهای اصلاح محیط فیزیکی آموزش، توسط آموزشگران باغبانی، برای کار با هنرجویان با نیازهای ویژه در ایران بود. مرحله‌ی نخست این پژوهش، با استفاده از فن دلفی اصلاح شده انجام گرفت. جامعه آماری شامل 31 نفر از آموزشگران باغبانی در سازمان آموزش و پرورش استثنایی ایران بود. نتیجه این مرحله از مطالعه شناسایی ...
بیشتر
این پژوهش، به دنبال شناسایی و ارزیابی راهبردهای اصلاح محیط فیزیکی آموزش، توسط آموزشگران باغبانی، برای کار با هنرجویان با نیازهای ویژه در ایران بود. مرحله‌ی نخست این پژوهش، با استفاده از فن دلفی اصلاح شده انجام گرفت. جامعه آماری شامل 31 نفر از آموزشگران باغبانی در سازمان آموزش و پرورش استثنایی ایران بود. نتیجه این مرحله از مطالعه شناسایی 27 راهبرد اصلاح محیط فیزیکی آموزش بود که با نیازهای ویژه هر هنر‌آموز متناسب میشود. تکرار و تمرین در محیط‌های اصلاح شده‌ی آموزشی، آموزش عملی بیشتر در محیط‌های متناسب شده (مانند گلخانه)، ساخت میز کاشت و میز کار برای هنرجویان با معلولیت‌های جسمی حرکتی، از مهم‌ترین راهبردهایی بودند که پاسخگویان با آن‌ها موافق بودند. همچنین، یافته‌ها گویای آن بودند که پیش از آغاز آموزش، یک آموزشگر باغبانی باید درباره‌ی هنرجویان با نیازهای ویژه شناخت کاملی داشته باشد تا بتواند بازخورد و راهبرد مناسبی ارایه کند. مرحله‌ی دوم تحقیق، یک بررسی پیمایشی بود. جامعه آماری این مرحله، 80 نفر از آموزشگران باغبانی بودند. یافتههای این مرحله از تحقیق نشان داد که 8/34 درصد آموزشگران باغبانی، راهبردهای مورد استفاده خود را در سطح بسیار زیاد، 5/45 درصد در سطح زیاد و 7/19 درصد در سطح متوسط ارزیابی کردند. همچنین شناسایی راهبردهای اصلاح محیط فیزیکی کلاس درس توسط آموزشگران باغبانی، پایداری درازمدت برنامه‌های آموزش باغبانی در مدرسه‌های استثنایی را رقم می‌زند.
مهدی شجاعی‌میاندرق؛ مسعود بیژنی؛ مهناز امیر امینی خلف لو
چکیده
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های کشاورزی فراسرزمینی جذب دانشجویان خارجی در نظام آموزش عالی کشاورزی است. امروزه، کشورهای پیشگام با تولید و توسعه علم در زمینه‌ی کشاورزی، دانشجویان را از دیگر کشورها جذب کرده و دانش و تجربه خود را به اشتراک می‌گذارند. بر این پایه، با توجه به پیشرفت‌های اخیر ایران در زمینه‌های مختلف علمی و فنآوری، این موضوع ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های کشاورزی فراسرزمینی جذب دانشجویان خارجی در نظام آموزش عالی کشاورزی است. امروزه، کشورهای پیشگام با تولید و توسعه علم در زمینه‌ی کشاورزی، دانشجویان را از دیگر کشورها جذب کرده و دانش و تجربه خود را به اشتراک می‌گذارند. بر این پایه، با توجه به پیشرفت‌های اخیر ایران در زمینه‌های مختلف علمی و فنآوری، این موضوع هم‌اکنون به عنوان ضرورتی از کشاورزی فراسرزمینی مطرح است که البته، دارای قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهایی نیز هست که باید با در نظر گرفتن آن‌ها اقدام به جذب دانشجویان از دیگر کشورها کرد. هدف این پژوهش، شناسایی چالش‌های جذب دانشجویان خارجی در نظام آموزش عالی کشاورزی ایران و ارایه‌ی راهبردهای لازم در این زمینه است. این پژوهش از نظر نوع تحقیق، کاربردی، از نظر دیدمان تحقیق، کیفی و از نظر روش تحقیق، توصیفی است که با استفاده از فن دلفی در سه مرحله انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه که به صورت هدفمند انتخاب شد، اعضای هیأت علمی و دانشجویان دکتری کشاورزی بودند (18=n). در این راستا، مهم‌ترین قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای جذب دانشجویان خارجی در نظام آموزش عالی کشاورزی ایران از دیدگاه پاسخگویان شناخته شدند و میانگین امتیازهای چهار بخش، ماتریس SWOT محاسبه شدند. نقطه‌ی برآیند به دست آمده از تحلیل ماتریس SWOT در ناحیه WO (راهبرد محافظه‌کارانه) قرار دارد که بر این مبنا، مهترین راهبردها، ایجاد تعامل سازنده میان دانشکده‌های کشاورزی ایران و دیگر کشورها، سیاستگذاری بلندمدت برای کشاورزی فراسرزمینی و توسعه پذیرش اجتماعی برای پذیرش دانشجویان خارجی، به دست آمد.
مسعود بیژنی؛ فرشاد مجیدی؛ عنایت عباسی
چکیده
نشر یافتههای پژوهشی یکی از نیازهای اساسی جامعه علمی است. بر این پایه، آسیب‌شناسی فرآیند نشر و حفظ کیفیت آن‌ها، اولویت می‌یابد. نبود زمینه‌ی نشر به‌هنگام یافتههای پژوهشی، به ویژه در کشاورزی، سبب بی‌‌نتیجه ماندن یافتههای پژوهشگران میشود. از سوی دیگر، کیفیت نشر مقاله‌‌ها اهمیت بسیاری دارد. در این راستا، هدف این مقاله، ...
بیشتر
نشر یافتههای پژوهشی یکی از نیازهای اساسی جامعه علمی است. بر این پایه، آسیب‌شناسی فرآیند نشر و حفظ کیفیت آن‌ها، اولویت می‌یابد. نبود زمینه‌ی نشر به‌هنگام یافتههای پژوهشی، به ویژه در کشاورزی، سبب بی‌‌نتیجه ماندن یافتههای پژوهشگران میشود. از سوی دیگر، کیفیت نشر مقاله‌‌ها اهمیت بسیاری دارد. در این راستا، هدف این مقاله، آسیب‌شناسی نشر یافتههای پژوهشی در عرصه کشاورزی بود. این تحقیق از نوع توصیفی است که با استفاده از یک پیمایش داده‌های مورد نیاز جمع‌آوری گردید. جامعه‌ی آماری پژوهش، شامل 6773 نفر از اعضای هیأت علمی و دانشجویان دکتری کشاورزی دانشگاه‌‌های دولتی ایران بودند که 363 نفر از آن‌ها (106 هیئت علمی و 257 دانشجوی دکتری) بر پایه جدول کرجسی و مورگان با استفاده از روش نمونه‌گیری سه مرحله‌ای انجام گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامهای بود که برای تأیید روایی ظاهری و محتوایی، در اختیار چند تن از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی قرار داده شد. همچنین، پایایی پرسشنامه، با استفاده از ضربب پایایی θ، تأیید شد (93/0≥ θ≥72/0). با کاربرد نظریه سه‌شاخگی، آسیب‌های نشر یافتههای پژوهشی در سه حیطه‌ی زمینه نشر (شامل زمینه‌های دانشی، اخلاقی و نگرشی)، ساختار نشر (شامل ساختارهای سیاستی، بررسی و پذیرش، فرآیند داوری و چاپ) و رفتار نشر (شامل رفتارهای برنامه‌ریزی، سازماندهی، نگارشی و بازنگری) دسته‌بندی شده و گویه‌های تشکیل‌دهنده هر کدام رتبه‌بندی گردیدند. گویه‌های تشکیل‌دهنده کیفیت نشر و پیامدهای آسیب‌شناسی نشر یافتههای پژوهشی نیز از نظر پاسخگویان رتبه‌بندی شدند. با استفاده از تحلیل عاملی، چهار عامل آسیب‌شناختی دادهسازی و اولویت‌‌ها، فرآیند داوری، اصول نگارشی و منابع و هزینه‌‌ها در نشر یافتههای پژوهشی کشاورزی استخراج شدند. در پایان، بنا بر یافته‌ها، پیشنهادهای کاربردی چندی ارایه شد.
علی صادقی؛ مسعود بیژنی
چکیده
امروزه، آمار در همه‌ی عرصه‌های علمی برای دستیابی به نتایج ملموس و قابل اعتماد، به کار می رود و به ندرت می توان بدون کاربرد داده‌پردازی‌های آماری (به‌صورت کمّی و کیفی)، اقدام به تفسیر و تحلیل نتایج حاصل از پژوهش‌های علمی کرد. اما، چالش اصلی در این زمینه، شیوه کاربرد بهینه آمار در پژوهش هاست. پژوهش‌های کشاورزی نیز از این قاعده مستثنی ...
بیشتر
امروزه، آمار در همه‌ی عرصه‌های علمی برای دستیابی به نتایج ملموس و قابل اعتماد، به کار می رود و به ندرت می توان بدون کاربرد داده‌پردازی‌های آماری (به‌صورت کمّی و کیفی)، اقدام به تفسیر و تحلیل نتایج حاصل از پژوهش‌های علمی کرد. اما، چالش اصلی در این زمینه، شیوه کاربرد بهینه آمار در پژوهش هاست. پژوهش‌های کشاورزی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. برخی در کاربرد آمار افراط کرده و پژوهش آنان بیشتر بازی با روش های آماری و به نوعی داده‌بازی و در شرایطی دادهسازی است که منجر به شکل گیری نوعی انحراف و استفاده نادرست از آمار در تحقیق میشود که با عنوان «آمارزدگی» از آن یاد میشود. عده‌ای هم به کاربرد آمار در تحقیقات باور ندارند. از این رو هدف این پژوهش، «آسیب‌شناسی کاربرد آمار و داده‌پردازی در پژوهش‌های علمی کشاورزی» بود. پژوهش از نظر ماهیت تحقیق، کاربردی، از نظر دیده‌مانی، کیفی و از نظر نوع تحقیق، توصیفی است که با استفاده از فن دلفی کلاسیک در سه مرحله انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه که به صورت هدفمند انتخاب شدند، اعضای هیأت علمی و دانشجویان دکتری کشاورزی در سطح ایران بودند (17=n). در این راستا، مهم‌ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای کاربرد آمار و داده پردازی در پژوهش های کشاورزی از دیدگاه پاسخگویان شناخته شدند و در پایان میانگین امتیازهای هر چهار بخش، با تحلیل ماتریس SWOT محاسبه شد. یافته‌ها نشان دادند که نقطه برآیند ناشی از تحلیل ماتریس SWOT در ناحیه SO (راهبرد تهاجمی) قرار دارد. بر این اساس، راهبردهای پیشنهادی تدارک و ارائه شدند.
